NXB Hội Nhà văn, 2017
Chương
8
Vầng trăng khuyết đêm tháng 4 phủ ánh sáng mờ ảo lên vùng đồi
núi biên giới Ốt-tra-va. Tuyết muộn vẫn còn đóng thành băng trên những cành cây
trong rừng thưa, những cành cây không lá chĩa lên trời trông như những đoạn
xương cá, thỉnh thoảng một làn gió vù vù thổi, lùa cái lạnh băng giá vào tai,
vào cổ những người đang lặng lẽ bước. Họ đi hàng một, người này bám theo dấu
chân người kia, là những cái bóng lẫn vào rừng đêm, mỗi người theo đuổi một ý
nghĩ riêng trong lặng im. Những bước chân giẫm lên vũng bùn tuyết cuối mùa nghe
lép nhép, đêm vắng lặng thỉnh thoảng bị khuấy động bởi tiếng một con chim hoang
hoảng hốt đập cánh. Bùi Khoái đi ngay phía sau Bích Ngọc nhưng đôi lúc cô vẫn
quay lại nhìn, như sợ anh sẽ chạy biến mất vào khu rừng mờ tối dưới ánh trăng yếu
ớt. Họ bước theo nhau, dẫm lên những bước chân của nhau. Họ đã đi như thế hơn
hai giờ trong rừng thưa, lên đồi, xuống đồi, lại lên đồi, chui luồn qua những bụi
gai rậm rạp cào xước mặt. Bùi Khoái kéo Bích Ngọc đi chậm lại, đưa cho cô chiếc
bi đông nhựa đựng nước.
- Em mệt không ? Uống nước đi.
- Em sợ lắm. Nhỡ sang bên kia mà bị bắt thì sao ?
- Sợ gì, mình đi như thế này còn dễ dàng chán. Bọn ở Liên
Xô muốn sang Ba Lan cực khổ hơn nhiều. Họ phải đi thành từng tốp do bọn ma-phi-a
dẫn đường, bị bọn này giam lại trong rừng của U-cren trước khi vượt biên. Tất cả
mấy chục đàn ông đàn bà chen chúc trong một cái nhà gỗ không có lò sưởi, ăn uống
đói khát, hễ có ý chống đối là bị chúng quật chết. Đàn bà con gái xinh đẹp như
em bị chúng lôi ra rừng làm thịt tươi sống ngay. Mọi người phải đợi như thế mà
không biết lúc nào mới đi được, lúc đi phải nằm trong xe tải rồi chất củi chất
gỗ lên, có khi nằm trong công-tơ-nơ hai ngăn ngạt muốn chết. Có khi phải chui
dưới đường cống, có khi còn phải liều mình băng qua bãi mìn…Mình đi thế này đã
ăn thua gì, cứ nhớ làm theo những điều người ta dặn là được.
- Làm sao anh biết những nỗi khổ ghê gớm ấy ?
Bùi Khoái khẽ bật cười.
- Chính trong những nỗi thống khổ ấy mà con người tìm thấy
sự khởi phát của sức mạnh. Thế đấy, hãy vững tin mà bước đi.
Câu nói ấy không phải của Bùi Khoái. Anh ta bất thình lình
nhớ lại câu danh ngôn của tác giả Hăng-ri Công-xiêng đã học lỏm được từ ông Trần
Đại hồi trong nước. Thấy hai người xì xào nói chuyện, người dẫn đường nghiêm giọng
:
- Khởi phát cái mẹ
gì, có im miệng đi không ! Muốn bị tóm cả lũ hay sao !
Bùi Khoái cụt hứng, lặng lẽ bước. Bích Ngọc nhẩm lại trong
đầu những điều người đưa đường đã dặn cả đoàn. Một là phải vứt bỏ hết mọi thứ
giấy tờ, kể cả hộ chiếu. Hai là có bị bắt thì phải làm như không biết tiếng và
không được nhận mình là người Việt Nam. Hai việc này cốt để xóa sạch nhân thân,
làm cho công an sở tại không biết đằng nào mà lần. Trước ngày lên đường, Bích
Ngọc bật khóc nức nở khi đưa cuốn hộ chiếu cho Bùi Khoái hủy đi. Trong khi cô
khóc nức nở thì anh này cứ hềnh hệch cười. Bích Ngọc tức lắm, kéo anh ta giằng
lại cuốn hộ chiếu mới biết anh cũng đang khóc chứ không phải cười như cô tưởng,
chẳng qua vì Bích Ngọc đã quen nghe Bùi Khoái cười mà chưa thấy anh khóc bao giờ.
Hai người ôm lấy nhau, cứ để cho nước mắt giàn giụa. Bùi Khoái nấc lên :
- Bây giờ ta là ai !
Nhớ lại, Bích Ngọc vẫn thấy còn dấm dứt. Bây giờ có bị biên
phòng của Ba Lan bắt, hộ chiếu không có, không tên tuổi, không nguồn gốc thì
chính cô cũng không biết cô là ai. Thôi thì không cần biết những ngày tới sẽ
như thế nào, cứ kệ cho bước chân vô định cuốn đi. Đừng ngoảnh lại phía sau,
cũng không nghĩ tới phía trước, như thế có vẻ lòng đỡ xáo trộn, tinh thần bớt
hoang mang hơn ! Bích Ngọc quay lại nhìn Bùi Khoái, thấy anh ta cúi đầu, lầm
lũi đi. Chiếc đồng hồ dạ quang trên tay cô chỉ 1 giờ 30 sáng. Lúc bắt đầu vào rừng
khoảng 11 giờ đêm, vậy là họ đã đi được gần 3 tiếng. Khi đã mệt rã và buồn ngủ
díu mắt, Bích Ngọc thấy mình đang đi xuống dốc, cây rừng cũng thưa dần. Cô tỉnh
táo và phấn khích hẳn lên khi nghe như có tiếng ô tô từ phía xa. Quả nhiên chỉ
cố mấy bước chân nữa mọi người đã ra tới một con đường nhỏ luồn rừng, lượn vòng
vèo mờ tỏ trong đêm. Người dẫn đường ra lệnh :
- Đứng nép hết cả vào ven đường, đợi đến 2 giờ khắc có xe
đón.
Mọi người thở phào nhẹ nhõm, ngồi dạt vào những lùm cây. Mắt
trĩu nặng díp lại, Bích Ngọc dựa vào vai Bùi Khoái định ngủ thì có tiếng xe ô
tô đến gần, đèn pha chiếu loang loáng lên những ngọn cây tuyết đè trĩu nặng. Mọi người vội vàng đứng cả
dậy theo tín hiệu của người dẫn đường khi chiếc xe từ từ đỗ lại. Anh này chậm
rãi thu mỗi người 50 đô trước khi đẩy họ lên xe. Đây là chiếc xe đông lạnh cũ, phải
chui vào xe từ phía đuôi, trong thùng xe rỗng, khá rộng cho một đoàn 8 người. Lái
xe như một cái bóng đen tròn trịa hiện lên lù lù ở cửa xe, nói một tràng tiếng
Ba Lan. Người dẫn đường dịch :
- Ông ấy bảo ai muốn có thể ngủ một giấc vì phải đi khoảng
6 tiếng mới đến Vác. Ông ấy sẽ cho mọi người xuống ở chợ Sân Vận Động như hợp đồng.
Người lái xe đóng cửa nghe đánh rầm, thùng xe bỗng chốc tối
đen như mực. Bùi Khoái cười phớ lớ, cất tiếng đùa lạc lõng :
- Tối đen như đêm 30, còn thiếu mấy con chó con nữa chúng
mình thành chị Dậu tuốt.
Không ai cười. Đã quá mệt để cười. Mọi người chỉ nghĩ đến
việc lăn ra sàn xe mà ngủ. Bích Ngọc khẽ véo Bùi Khoái, nói nhỏ :
- Anh lạ thật, đến thế này mà vẫn còn đùa được.
Xe nổ máy lao đi trong đêm, chạy rất êm. Bùi Khoái nghĩ chắc
phải đang đi trên một con đường tốt, chỉ nghe tiếng máy rì rì đều đều như muốn
ru cho mọi người mau ngủ. Và đúng là mọi người đã lăn ra ngủ, ồn ã thế mà Bùi
Khoái vẫn nghe có tiếng người ngáy khò…ò… vang như sấm.
Rồi đến lượt Bùi Khoái cũng lăn ra ngủ. Hình như gối đầu
lên đùi một ai đó cũng đang ngủ say. Chiếc xe đi rất đều, lắc lư nhè nhẹ đưa
võng, bỗng chốc chở Bùi Khoái về làng quê anh, ở đấy tràn ngập nắng gió biển.
Bùi Khoái giẫm chân lên con đường đất cát in đầy những dấu chân tuổi thơ, con
đường dẫn đến cái cổng tre sơ sài, bước qua cổng là một hàng cau với những buồng
hoa màu sữa đang nở, hương cau thơm ngát khắp sân. Một người đang ngồi vá lưới,
dáng còn trẻ nhưng Bùi Khoái biết rằng đấy là bố anh, khi ông dừng tay, ngẩng
lên nhìn thì hóa ra lại là mặt ông anh Bùi Khoai, nửa cười nửa nhăn nhó. Người ấy
hỏi :
- Đói chứ gì ?
Bụng đói réo sôi ùng ục, Bùi Khoái đi vào trong góc bếp, anh
biết ở đấy có một hũ sành to đựng khoai khô. Trước khi đi học, Bùi Khoái thường
giấu Bùi Khoai thục tay vốc một nắm to đúc vào túi, vừa đi vừa lấy từng miếng
ra nhai, ngọt và giòn, chỉ tội miếng khoai khô tan ra thấm hết nước bọt, miệng
khô cong, khó nuốt. Bùi Khoái cố nhấc
cái nắp hũ khoai khô lên mà không được. Cái nắp hũ hôm nay sao nặng thế. Anh ta
cúi hẳn người xuống, cố nhấc, cố lôi kéo, vừa lúc cái nắp bật tung lên làm Bùi
Khoái mất đà ngã bổ chửng thì cũng bừng tỉnh vì nghe một tiếng nổ thất kinh. Chiếc
xe bất thình lình khựng đứng lại, mọi người đang ngủ bị hất dồn về một góc, đè
lên nhau. Tiếng máy xe rồ lên nhanh gọn rồi chết lịm. Liền theo có tiếng kêu
thét đau đớn :
- Ối giời ơi, tôi bị sai khớp rồi ! Lui ra, đừng đè lên tôi
nữa.
Mọi người lồm cồm bò dậy, sờ soạng chung quanh, không biết
chuyện gì xảy ra. Bùi Khoái gọi khẽ :
- Ngọc, Ngọc ơi, có làm sao không ?
Ngọc quờ quạng nắm được tay Bùi Khoái.
- Em đây, không sao. Anh sao không, có chuyện gì thế ?
- Không biết. Ở ngoài im lặng lắm.
Trong lúc người sai khớp rên rỉ thì Bùi Khoái bò ra phía
đuôi xe, lấy tay đập vào cửa thình thình mấy cái. Bỗng cửa xe bật mở, ánh sáng
và khí trời mát mẻ bên ngoài ùa vào trong làm chói mắt. Lái xe hiện ra, đứng gần
như chắn cả cái cửa, hoa tay nói một hồi rồi định đóng cửa thì bị Bùi Khoái túm
áo kéo lại, nói bằng tiếng Nga :
- Này, bên trong có người đau chân, đau đớn lắm.
Lái xe nhảy lùi lại để gỡ tay Bùi Khoái rồi giơ tay mình
lên khua lia lịa, nói liến thoắng :
- “Nhe pa-nhát, nhe pa-nhát ! Nhi che-vô”.
Nói rồi đẩy Bùi Khoái bắn vào trong, đóng sầm cửa. Chút ánh
sáng vừa lọt vào xe tắt lịm.
Một người hỏi to :
- Có ai hiểu nó nói gì không ?
- Tớ đếch hiểu gì cả.
- Tớ cũng đếch hiểu. Có phải tiếng Tiệp đâu mà hiểu.
- Giời đất ơi, các anh chị ơi, chân tôi đau quá rồi, không
biết bao giờ mới tới nơi !
Đến lúc này Bùi Khoái mới nói to :
- Bình thường chỉ hơn một giờ nữa là đến Vác.
- Sao ông biết ?
- Vừa rồi tôi ngó ra lúc cửa mở, thấy có cái biển chỉ đường
ghi là cách Vác 100 linh 3 hay linh 8 cây số nữa thôi, nhìn không rõ.
- Vậy ông có biết chuyện gì vừa xẩy ra không ?
- Có vẻ như ô tô đâm vào cái gì nên chúng mình mới bị mất
đà xô đè lên nhau. Có khi tại lái xe ngủ gật chắc !
- Có thể lắm. Không biết bao giờ mới đi tiếp được.
Vừa vặn lúc ấy có tiếng đề máy, máy rung lên xình xịch một
lần, hai lần, đến lần thứ ba thì nổ, chiếc xe lùi lại một đoạn rồi bon bon chạy
tiếp trong niềm vui của mọi người. Bên ngoài đã nắng nhưng ánh sáng chỉ có thể
lọt vào trong xe qua mấy cái kẽ hở rất nhỏ, tạo thành một thứ ánh sáng mờ nhạt
và yếu ớt giống như trong hang sâu dưới lòng đất. Trong ánh sáng ấy những mặt
người hiện lên xanh xao, Bùi Khoái nghĩ chẳng khác gì những bóng ma trắng bệch trong
chuyện ma cà rồng đang trốn chạy ánh nắng ban ngày. Bích Ngọc cứ 15 phút lại
giơ tay lên nhìn đồng hồ để ước lượng đoạn đường. Quả nhiên như lời Bùi Khoái, một
nửa giờ sau xe giảm tốc độ, không phóng nhanh như trước nữa. Ngồi trong thùng
xe mọi người cảm nhận rõ ràng bên ngoài giao thông đã nhộn nhịp, đông đúc hơn.
Chiếc xe tiếp tục chạy chậm, vòng vo một lúc lâu rồi bất thình lình đỗ lại. Mọi
người im lặng chờ đợi, hồi hộp và sảng khoái hẳn lên khi lắng nghe có tiếng ồn
ào í ới gọi nhau ở bên ngoài. Mà là tiếng Việt. Một người trong đoàn đứng phắt
dậy, hét lên :
- Đến rồi !
Không reo hò nhưng ai cũng vỗ tay hoan hô. Chờ đợi khoảng
10 phút lê thê mới có người mở cửa, lần này là một người đàn ông Việt thấp nhỏ
thò đầu vào.
- Mời xuống hết đi, đến nơi rồi.
Bùi Khoái nhảy xuống, đỡ Bích Ngọc xuống theo. Anh ghé vai
cõng anh chàng đau chân, đặt ngồi bên vỉa hè. Chỉ một loáng thùng xe đã trống.
Đứng tụm lại sau một hành trình dài mệt mỏi và gian nan, mọi người bắt tay nhau,
hân hoan trước viễn cảnh một cuộc sống mới bắt đầu, tuy nhiên nét mặt mừng rỡ vẫn
không giấu được vẻ nhếc nhác sau những chui lủi, luồn lách, ngơ ngác nơi mảnh đất
xa lạ, sợ hãi như một lũ phạm sổng tù. Đúng như thế, vừa thoáng trông thấy hai
người mặc đồng phục, Bùi Khoái đã nói :
- Thôi, mau tản ra tìm người quen đi, công an đang đến kia kìa !
Họ vội vã xiết chặt tay nhau, nói lời tạm biệt, chúc nhau
may mắn rồi ai đi đường nấy. Bùi Khoái kéo Bích Ngọc lẫn vào chỗ đông nhất, vừa
hay thấy một phụ nữ Việt Nam đang còng lưng kéo chiếc xe chất đầy quần áo đi tới.
Bùi Khoái túm lại hỏi thăm.
- Chị ơi, làm ơn chỉ cho chúng tôi đi lối nào ra phố
Da-môi-xkec-gô ?
Chị chở hàng dừng lại, nắm chắc hai tay xe, ngẩng mặt nhìn
hai người nên để lộ ra mớ tóc hoa râm luống tuổi. Thấy dáng vẻ lơ ngơ của Bùi
Khoái và Bích Ngọc, chị ta hỏi :
- Mới đến hả, tìm ai ở phố ấy ?
- Tìm anh Nguyễn Bách, người Hà Nội.
- Soái Nguyễn Bách thì ai chả biết. Bây giờ cứ thẳng đường
này mà đi, chỉ một đoạn nữa là đến.
Chị ta chỉ tay theo con đường rộng rãi và đông đúc. Bùi
Khoái chưa kịp nghe rõ nên hỏi lại :
- Còn phải đi xa không chị ?
- Cứ đi thẳng một đoạn
nữa thôi.
- Chị đẩy hàng đi đâu
bán đấy ?
- Bày ra vỉa
hè ấy.
- Có khá không chị ?
- Cũng nhanh chú ạ. Chịu
khó ngày cũng được vài ba trăm.
Bùi Khoái nhìn Bích
Ngọc, vui vẻ thốt lên :
- Úi chà, khá quá nhỉ.
Không kịp để hai người
mới đến cảm ơn, chị ta nhanh nhẹn kéo xe đi. Bùi Khoái quay sang hỏi Bích Ngọc
:
- Mấy giờ rồi ?
- Gần 12 giờ. Kiếm cái
gì ăn đi, em đói lắm.
Nhìn quanh một lượt, Bùi
Khoái reo lên :
- Kia có hàng bánh mỳ
xúc xích, ta đến đấy đi.
Hàng bánh mỳ xúc xích là
một chiếc xe đẩy, chủ hàng là một ông Tây khoác trên người chiếc áo phao màu bộ
đội, Bùi Khoái trông nó chẳng khác gì chiếc áo phao Xuân Đỉnh. Đưa cho hai vị
khách châu Á 2 bánh mỳ ruột xúc xích rõ to, ông ta tuôn ra một tràng tiếng Ba
Lan khiến Bùi Khoái đớ người, phải dùng tay chỉ chỏ mới vỡ lẽ là ông ta hỏi có
muốn thêm mù tạt hay không. Vừa ngoạm bánh, Bùi Khoái vừa lầm rầm nói với Bích
Ngọc :
- Phải nhanh chóng học
tiếng, ú ớ thế này không làm ăn được.
Không khó khăn lắm để
tìm đến địa chỉ của Nguyễn Bách. Đây là cửa hàng bán đổ vải, tuy chỉ nhỏ bằng
khoảng một phần cửa hàng của Zđen-nếc ở Pra-ha nhưng các mặt hàng rất phong phú
và đều là những thứ mà Bùi Khoái đã từng mua bán.Vừa thấy hai người dừng lại
trước cửa, một cô gái châu Á trẻ trung và xinh xắn đã vội bước ra hỏi bằng
tiếng Ba Lan. Bùi Khoái nói ngay :
- Chúng tôi là người
Việt, không hiểu tiếng Ba Lan.
Cô gái nhoẻn cười rất
tươi, hỏi :
- Thế mà tôi cứ tưởng
người Trung Quốc. Anh chị đang tìm mua gì ?
- Chúng tôi không mua
hàng mà tìm gặp anh Nguyễn Bách.
Cô gái có vẻ như đã quen
với nhiều khách hỏi thăm Nguyễn Bách nên thản nhiên nói :
- Thế thì phải đợi đến
đầu giờ chiều anh Bách mới đến, bây giờ anh ấy đang ở la-bô.
- Vâng, chúng tôi đợi
được.
Cô gái trẻ chạy vào mang
ra hai chiếc ghế nhựa màu xanh, ân cần :
- Cửa hàng chật, anh chị
ngồi tạm đây đợi anh Bách.
- Cám ơn chị.
Trong lúc ngồi đợi, Bùi
Khoái đã kịp để ý quan sát chung quanh. Đây là một con phố sầm uất người qua
lại, nhiều cửa hàng buôn bán các mặt hàng khác nhau nhưng chủ yếu vẫn là quần
áo. Ở một khoảng vỉa hè rộng có mấy người bày bán các thứ như kính, ví da, dây
lưng và quần áo bò, người đi đường dừng lại hỏi giá, mua hàng khá nào nhiệt.
Bùi Khoái vui vẻ nói với Bích Ngọc :
- Chỗ này hứa hẹn là một
bến đỗ tốt, chúng mình neo thuyền lại được đấy.
Vừa lúc ấy có một thanh
niên khoác chiếc áo dạ ngắn màu xám, đầu đội mũ phớt tay xách cặp đen đi vào.
Nghe cô gái ban nãy nói gì đó, người này quay ra, tiến đến chỗ Bùi Khoái đang
ngồi. Khi đến gần, anh ta bỗng dừng lại, ánh mắt đầy vẻ ngạc nhiên, nói như reo
lên :
- Ơ, thày Bùi Khoái ! Em
chào thày. Có phải thày tìm em không ?
Bùi Khoái vội đứng lên,
không kém lạ lùng :
- Chào anh, tôi tìm anh
Nguyễn Bách.
- Em là Nguyễn Bách đây.
Chắc thày không nhận ra em.
Bùi Khoái kín đáo ngắm
nhìn vẻ thanh tú và ánh mắt thông minh của người thanh niên đứng trước mặt như
để cố tìm ra nét thân quen nào đó nhưng đành thú nhận :
- Tôi thật không nhớ ra
đã gặp Nguyễn Bách ở đâu.
- Em là học sinh của
thày cả học kỳ 2 năm thứ hai. Hồi ấy em là một trong số các bạn được thày chọn
vào làm việc ở xưởng sản xuất lốp xe đạp của thày. Em còn nhớ thày hay đội
chiếc mũ nồi đỏ. Hồi ấy chúng em phục thày lắm, khó khăn thế mà đã có ý tưởng
sản xuất. Chúng em thường gọi thày là thày chủ xưởng.
Nghe Nguyễn Bách nhắc
lại kỷ niệm xưa, Bùi Khoái thấy có một luồng điện nhẹ giật khắp người làm da gà
nổi hết lên. Anh không ngờ cái xưởng sản xuất lốp xe đạp chết yểu ấy có thể để
lại những ấn tượng tốt đẹp như thế, không ngờ Nguyễn Bách nay đã trở thành soái
rồi mà vẫn nhớ chuyện cũ.
- Đúng rồi, thế mà đã
gần chục năm nên tôi không nhớ được Nguyễn Bách, hôm nay gặp em thế này thật là
may. Bách sang Ba Lan lâu chưa ?
- Em được sang làm nghiên
cứu về chất rắn biến dạng đã 3 năm rồi. Vừa nghiên cứu em vừa tranh thủ buôn
bán thêm, cũng kiếm được. Một mình em làm không xuể nên phải đón vợ sang giúp. Hôm
nay thày tìm em có việc gì, em mời thày vào quán cà phê đằng kia uống nước rồi
thong thả nói chuyện.
Bùi Khoái chỉ Bích Ngọc
giới thiệu :
- Đây là cô Bích Ngọc,
em tôi.
Nguyễn Bách tươi cười :
- Mời chị Bích Ngọc.
Họ kéo nhau vào quán,
mùi cà phê thơm nức tỉnh táo khiến Bùi Khoái thoáng nghĩ đến văn phòng quản đốc
Pa-ven Ka-đê-ra-bếc. Nguyễn Bách cởi bỏ chiếc áo dạ xám treo lên mắc áo để ở
cửa, lúc ấy Bùi Khoái mới để ý thấy anh này mặc com-lê xanh ma-rin, cổ quấn
chiếc khăn len xám, trông nhẹ nhàng mà lịch sự. Sau khi ngồi cả vào một bàn khá
riêng, Bùi Khoái lấy trong cặp ra bức
thư của Lạng gửi Nguyễn Bách.
- Tôi có cầm lá thư của
anh Lạng là cán bộ trong nước sang công tác ở Tiệp gửi Nguyễn Bách, chắc Nguyễn
Bách quen biết anh Lạng ?
- Vâng, chúng em quen
biết và có quan hệ làm ăn với nhau.
Thư được dán kín nên Bùi
Khoái không biết nội dung nói gì nhưng chắc chắn có phần giới thiệu anh với Nguyễn
Bách và đề nghị giúp đỡ làm ăn tại Ba Lan. Thật không ngờ người nhận thư lại là
sinh viên cũ của mình, Bùi Khoái chắc cuộc gặp gỡ này sẽ làm cho mối quan hệ
trở nên dễ dàng hơn. Anh chăm chú theo dõi từng động tác của Nguyễn Bách, từ cách
cẩn thẩn xé phong bì đến cách rờ tìm trong túi áo vét cái kính cận ra đeo, cái
kính gọng vàng mà theo con mắt chuyên môn buôn kính của Bùi Khoái, đó phải là
một chiếc kính đắt tiền, không dưới 1000 đô la. Bùi Khoái ngạc nhiên thấy
Nguyễn Bách đọc thư khá lâu, không biết đây là bức thư nhờ vả, công việc hay
tâm tình gì mà dài thế. Anh ta kiên nhẫn ngồi đợi một hồi, cuối cùng Nguyễn
Bách cũng gỡ kính ra, ngẩng lên.
- Tình hình bên Tiệp thay
đổi phức tạp thày nhỉ ! Trong nước mình cũng khó khăn, đến như anh Lạng còn
được phép tự lo lấy kinh phí hoạt động thì biết khó như thế nào. Ở Ba Lan mọi
cái rõ hơn, công đoàn Đoàn kết đã có từ lâu nên bây giờ ngô khoai đã thứ nào ra
thứ ấy, chúng em ở đây đã yên tâm làm ăn. Em không tưởng tượng được thày đã ở
Tiệp lâu thế mà cuối cùng vẫn rơi vào tình cảnh như ngày hôm nay. Tất nhiên em
vẫn có thể thông cảm được bởi vì chính em cũng đã gặp những khó khăn như của
thày. Mình sang đây tìm đường làm ăn, ngoài nỗ lực quyết tâm của bản thân thì
vẫn cần một chút may mắn thầy ạ.
- Nguyễn Bách nói đúng.
Cái số may mắn chưa đến với tôi nên cứ gặp hết đổ vỡ này đến thất bại khác.
Thực tình khi hết hạn làm việc tôi rất
muốn về nước nhưng không ngờ đúng lúc ấy lại mất trắng tay, mà tôi thì hoàn
toàn không muốn về trong tình trạng như thế. Không ngờ bây giờ phiêu bạt tới Ba
Lan, coi như Nguyễn Bách phải giúp tôi làm lại từ đầu.
- Xin thày cứ yên tâm. Em
luôn nghĩ chúng ta đã rời bỏ quê hương ra ở xứ người thì đều phải có bổn phận
giúp đỡ, đùm bọc thương yêu nhau. Đúng là thày phải bắt đầu lại từ đầu. Tuy
nhiên ở Ba Lan cũng rất thoáng, chẳng thế có nhiều người bảo đây là “miền đất
tự do” của dân Việt mình. Có lẽ vì thế mà anh Lạng đã gợi ý thày qua đây. Mọi
việc cụ thể thế nào thày phải đợi em một hai hôm. Gần chỗ này có một nhà nghỉ
của người Ba Lan, tiền thuê cũng rẻ thôi, thày và chị Ngọc có thể nghỉ tạm ở
đấy trong khi chờ. Chưa có giấy tờ, thày và chị đừng có đi lại nhiều.
- Việc đó tôi biết. Nhờ
em chạy giấy tờ nhanh nhanh lên là được.
- À quên, thày có cần em
đưa tiền để tiêu tạm không ?
Bích Ngọc nhanh nhảu trả
lời, rõ ràng nhưng ý tứ :
- Không cần đâu ạ, chúng
em vẫn còn đủ để nhờ lo công việc.
Nguyễn Bách gọi cô gái
khi nãy đến để đưa Bùi Khoái và Bích Ngọc đi thuê chỗ nghỉ tạm. Hóa ra đó chính
là vợ Nguyễn Bách, tên là Thu Hiền. Cô mặc chiếc áo len cổ lọ màu cỏ úa, chiếc
áo vét vải bò màu xanh khoác ra ngoài trông thật đẹp. Ngày hôm sau Thu Hiền dẫn
hai người đi chụp ảnh, nói là để làm hộ chiếu. Thấy Bùi Khoái có vẻ băn khoăn,
Thu Hiền bảo :
- Dịch vụ hết, anh chị
không phải lo, cứ chuẩn bị sẵn một ít tiền là được.
Cuộc gặp gỡ không ngờ
với người học trò cũ đã làm Bùi Khoái có không ít xao động. Ngoài những lúc đi
dạo tìm hiểu việc buôn bán ở chợ, Bùi Khoái thường ngồi thần người, thả mình
phiêu diêu trở lại một thời. Anh nhớ về cái xưởng làm lốp xe đạp với đầy những mơ
ước tươi đẹp và nhân ái của ngày đầu lập nghiệp, những khuôn mặt sáng ngời niềm
kiêu hãnh tuổi trẻ của những sinh viên như Nguyễn Bách, con đường nhựa nhỏ chạy
vòng vèo trong sân trường dưới bóng mát những cây xà cừ, cầu thang gác bụi bậm
hôi mùi cứt lợn dẫn lên tầng 5 của căn nhà tập thể A6. Những quá khứ ấy bị thời
gian và những bươn chải hiện tại khỏa lấp đi nay bỗng nhiên được khơi dậy do sự
xuất hiện bất ngờ của Nguyễn Bách, trở về trong tâm trí Bùi Khoái. Anh ngồi suy
ngẫm về khoảng thời gian tuổi trẻ sôi nổi ấy với tình cảm nuối tiếc pha lẫn những
mặc cảm về thân phận hiện tại của mình. Thấy Bùi Khoái mắt nhìn trừng trừng vào
trống không, Bích Ngọc lấy tay đập vào vai anh.
- Anh nhìn cái gì mà như
mất hồn ấy !
Bùi Khoái quay ra, thảng
thốt.
- Không ngờ đã xa nhà,
xa đất nước 10 năm trời rồi. Cũng không ngờ gặp lại cậu học trò cũ, mừng vì may
mắn nhưng cũng tủi cho thân phận mình.
- Gớm, anh cứ hay nghĩ
lung tung, mệt người-Bích Ngọc nói và véo vào tai Bùi Khoái.
Chờ đến ngày thứ tư thì
Nguyễn Bách đến nhà nghỉ tìm Bùi Khoái và Bích Ngọc, vẫn bộ com lê xanh ma-rin
và chiếc mũ phớt trên đầu, chiếc cặp đen xách tay. Đi cùng với Bùi Khoái là một
thanh niên chạc tuổi Bích Ngọc, tóc đen dài, mặt xương với hai gò má dô hẳn
lên, cặp lông mày rậm rịt như hai con sâu róm to bằng hai ngón tay vắt trên mí mắt. Khi đã vào
trong phòng, anh này cẩn thận bảo Bích
Ngọc :
- Chị cứ chốt cái cửa
vào.
Nguyễn Bách chỉ người
thanh niên này nói :
- Em giới thiệu với thày
đây là anh Khuông, người lo giấy tờ cho thày và chị Bích Ngọc.
Anh chàng này chẳng chào
hỏi ai, rút trong túi ngực ra hai quyển hộ chiếu, màu bìa còn xanh mới. Anh ta
mở cuốn có tên Nguyễn Tiến Vân đưa cho Bùi Khoái, cuốn có tên Trần Thị Hồng
Châu đưa cho Bích Ngọc, rồi lại đưa ảnh cho từng người. Khi cầm hộ chiếu, Bích
Ngọc thoáng ngỡ ngàng nhìn anh chàng mắt sâu róm, có vẻ như con mắt ấy gợi cho
Bích Ngọc điều gì.
- Đây là hộ chiếu
mới-Anh chàng mắt sâu róm nói. Từ hôm nay anh đừng quên mình là Nguyễn Tiến Vân
và chị là Lê Hồng Châu. Bây giờ mọi người hãy đem dán ảnh này vào, nhớ dán thật
khéo. Thế là xong.
Bích Ngọc cầm quyển hộ
chiếu mới tinh, tươi cười hỏi :
- Nhỡ vô tình mà vẫn gọi
nhau bằng tên cũ thì có sao không ?
- Cũng chẳng sao, người
ta có thể có mấy tên cơ mà. Chỉ khi nào bị kiểm tra hay làm thủ tục ở sân bay
thì phải nhớ tên mới.
Bùi Khoái đọc các chi
tiết trong hộ chiếu rồi nói :
- Phải nhớ cả ngày tháng
năm sinh và quê quán nữa. Theo như đây thì tôi sinh năm 1949 chứ không phải
1948, trẻ ra được một tuổi. Quê quán vẫn ở Hải Phòng nhưng không phải ở Thủy
Nguyên mà là ở huyện An Lão. Của Bích Ngọc thì sao ?
Khi ấy Bích Ngọc đang
sắp dán ảnh của mình vào ô hình chữ nhật, nghe Bùi Khoái hỏi mới đọc nhanh ngày
tháng năm sinh trong hộ chiếu, vội rú lên :
- Thôi chết rồi, trong
này Hồng Châu sinh năm 1946, già hơn em gần chục tuổi thì làm thế nào.
Cả Bùi Khoái và Nguyễn
Bách vội vã nhìn vào. Nguyễn Bách nói :
- May quá, chưa dán ảnh.
Để nhờ anh Khuông đổi quyển khác.Tìm được những quyển hộ chiếu còn hạn thế này
để thay thế là rất khó, chỉ cần gỡ cái ảnh cũ ra, thay cái ảnh mới vào.
- Bao giờ tìm được quyển
mới cho em ? Bích Ngọc sốt ruột hỏi.
Khuông nhận lại cuốn hộ
chiếu, đút lại vào túi ngực, nói tỉnh bơ :
- Cũng nhanh thôi, muộn
lắm là cuối tuần tôi đưa cho.
Bùi Khoái tò mỏ :
- Tìm đâu ra những quyển
hộ chiếu này ?
Khuông nhanh nhảu trả
lời, tỏ ra rất chuyên nghiệp :
- Ối giời, quy luật cung
cầu mà. Có bao nhiêu người có yêu cầu được sống hợp pháp ở đây bằng các loại
giấy tờ thật hoặc giả, vì thế có rất nhiều hộ chiếu bị đánh cắp. Cũng có một số
ít người sẵn sàng để bị mất cắp hộ chiếu của mình, họ cần tiền mà.
Nói rồi anh ta chào qua
mọi người, rút then cửa rất nhẹ, lặng lẽ đi ra. Bùi Khoái hỏi :
- Hai quyển của tôi và
của Bích Ngọc hết bao nhiêu ?
Thoáng một chút lúng
túng như đã làm một điều gì không phải, Nguyễn Bách ngập ngừng :
- Mỗi quyển 600 đô. Thày
và chị Bích Ngọc đưa trực tiếp cho anh Khuông khi đã xong việc. Em chỉ giúp
thôi.
Bùi Khoái vội vàng đỡ
lời :
- Tôi biết và rất cám ơn
em. Từ hôm nay tôi đã là người hợp pháp, không còn phải chịu thân phận “hộ tịch
pháp” như ở bên Tiệp nữa.
- Thày nói gì, “hộ tịch
pháp” là thế nào ?
- À, đấy là cách dân
mình bên Tiệp gọi những thân phận chui lủi, không có giấy tờ hợp lệ để sống
đàng hoàng. Có hộ chiếu thế này là có bùa hộ mệnh rồi. Còn về công việc, em có
gợi ý gì cho chúng tôi không ?
- Em nhắc thêm thày và
chị Bích Ngọc phải nhớ cả ngày tháng và địa điểm nhập cảnh vào Ba Lan có ghi
trong hộ chiếu, có thể người ta hỏi bất thình lình. Còn về công việc, ở chợ Sân
vận động này bây giờ cơ hội làm ăn nhiều, hàng hóa bán rất chạy. Bà con mình
chủ yếu buôn bán các mặt hàng vải, giày dép từ Việt Nam sang, từ Trung Quốc đến.
Tuy vậy cũng lắm thách thức. Người nước ngoài ở đây đông, không kể người Ba Lan
còn lại toàn giỏi về buôn bán như người Thổ Nhĩ Kỳ, U-cren, Nam Tư, Trung
Quốc…Người Việt Nam mình cũng đông rồi, đấy vừa là thuận lợi nhưng đồng thời cũng là khó khăn, vừa hợp tác buôn
bán lại vừa phải cạnh tranh quyết liệt. Chợ Sân vận động bây giờ chủ yếu là bán
buôn, vốn liếng cần nhiều, kinh doanh vất vả, các nơi người ta về lấy hàng rất
sớm, ba giờ sáng chợ đã đốt đèn họp rồi. Thày mới đến Vác, tiếng chưa có, tiền
cũng chưa, trụ lại không phải điều dễ dàng. Hay là…
Thấy Nguyễn Bách tỏ ra
lăn tăn, Bùi Khoái vội giục :
- Hay là làm sao, em cứ nói
đi.
- Thày và chị Bích Ngọc nên về một tỉnh lẻ, mọi cái
dễ hơn.
- Tỉnh lẻ là tỉnh nào ?
- Mọi người nói bây giờ
về tỉnh Goóc-dốp, cách Vác khoảng 500 cây số là tốt nhất. Đây là tỉnh
biên giới với Đức, dân Đức sang mua hàng rất đông. Thày có thể lấy hàng từ chỗ
em với giá ưu đãi, chắc chắn sẽ có lãi. Em đã giới thiệu 3 người mới sang từ
Liên Xô về đấy, nếu thày đồng ý đến nơi
rồi bàn tính với nhau cách hợp tác cùng làm ăn.
Đã quen sống ở những thành phố lớn như Hà Nội rồi Pra-ha,
Bùi Khoái thật thất vọng khi nghe nói đến một tỉnh lẻ biên giới hẻo lánh. Buồn
hưu hắt là cái chắc, khác gì anh bạn Lê Văn Thành ở tỉnh Li-bê-rét bên Tiệp.
Tuy nhiên Bùi Khoái làm gì có sự lựa chọn nào khác, và anh ta làm gì có quyền
được lựa chọn bây giờ. Một cái gật đầu lúc này sẽ lại là một bước ngoặt lớn
trong cuộc đời không có chông gai sóng gió nhưng thật lắm gian truân. Bùi Khoái
ngại ngùng quay sang hỏi Bích Ngọc :
- Thế nào, em nghĩ sao ?
Bích Ngọc trả lời dứt khoát :
- Anh đi đâu thì em theo đấy.
Vốn liếng không có, tiếng tăm chưa biết, tất nhiên Bùi
Khoái phải chọn con đường đi về Goóc-dốp. Hỏi ra được biết đây là một thành phố
khá lớn ở phía Tây Ba Lan, bên sông Vác-ta, sát biên giới với Đức, hiện thời ở
đây đang rất dễ buôn bán. Nguyễn Bách chuẩn bị cho Bùi Khoái và Bích Ngọc một
khối lượng hàng lớn để gần kín một toa tàu, gồm toàn những áo gió, áo ki-mô-nô,
quần áo bò. Trước hôm đi, Nguyễn Bách đến tìm hai người và đưa cho Bích Ngọc
quyển hộ chiếu mới.
- Anh Khuông nhờ tôi đưa lại chị Bích Ngọc cuốn hộ chiếu
này.
Bích Ngọc cầm lấy xem, reo to :
- Lệ Quyên trẻ hơn em 2 tuổi, tuyệt quá !
Nguyễn Bách nói đùa :
- Hóa ra ai cũng thích trẻ, không ai thích mình già.
Hôm sau Nguyễn Bách đưa Bùi Khoái và Bích Ngọc ra ga, thuê
hẳn một toa chở hàng riêng, đợi hai người lên toa rồi anh mới quay về. Khi tàu lăn
bánh Bùi Khoái loay hoay xếp cho mình một chỗ nằm.
- Ngọc à, em thức cho anh ngủ một tí nhé, nghe nói phải đi
quá nửa ngày mới đến nơi.
- Sao lại Ngọc, Lệ Quyên chứ-Bích Ngọc vui cười nhắc.
- Ừ nhỉ, Lệ Quyên, quên béng mất !
- Này-Bích Ngọc kéo Bùi Khoái sát lại, nói. Em thấy cái anh
Khuông ấy rất giống cái thằng ăn cắp gương xe máy trong trường em ngày xưa. Xe
ai cũng khóa nhưng còn cái gương chỉ xoáy cái là ra. Nó đã bị nhà trường bắt mấy
lần nhưng rồi lại tha, tại vì ai cũng bảo cái gương xe máy chẳng đáng gì.
Bùi Khoái đang muốn ngủ nên ậm ừ :
- Cũng có thể nhưng mà thiếu gì người giống nhau.
- Cái mắt sâu róm ấy chẳng nhầm vào đâu được.
- Ừ thì nó là thằng ăn cắp gương xe máy. Bây giờ nó đi buôn
hộ chiếu, toàn hộ chiếu ăn cắp được cũng thế, khác gì. Nhưng mà thôi, miễn là
mình có hộ chiếu hợp pháp. Thế nhé, để yên cho anh ngủ một chốc.
Bùi Khoái nằm co mình, nhắm mắt. Nhịp tàu đung đưa như nhịp
võng, tiếng bánh sắt rít trên đường ray giống hệt tiếng rít tàu Hà Nội-Hải
Phòng. Trong lơ mơ mờ ảo của trí nhớ,
Bùi Khoái chợt thấy những chuyến tàu thời sinh viên, những toa tàu đen đúa bụi
bậm chạy vào ban đêm để tránh máy bay Mỹ, lúc nào cũng chen chật kín người. Khách
đi tàu dựa vào nhau gà gật, tay vẫn giữ chặt túi đồ. Rõ ràng Bùi Khoái ngủ ngáy
hẳn hoi mà vẫn nghe được tiếng cô nhân viên đường sắt xách chiếc đèn bão bước qua đầu mọi người nhắc
rất to :
- Ai chưa có vé thì mua vé đây. Kẻ cắp đầy, có hành lý thì
biết mà giữ lấy.
Vậy mà trong tiếng gió thổi và tiếng bánh sắt rít thỉnh thoảng
lại có người hét lên :
- Thôi chết, nó lấy mất cái túi của tôi rồi !
Như người mộng du, Bùi Khoái đi qua các ga Lạc Đạo, Cẩm
Giàng, rồi Hải Dương, Phú Thái, ga nào cũng toàn người chen chúc lên chứ không
có ai xuống, ga nào con tàu cũng thúc còi hú lên một tràng tiếng tu tu rồi đi
xuyên qua những màn sương trắng đục và lạnh lẽo như ảo ảnh. Bỗng Bùi Khoái giật
mình bật dậy, tay nắm chặt quai ba lô. Hóa ra Bích Ngọc vừa đập vào người vừa lay
anh.
- Anh Khoái, đến ga rồi, dậy mau. Người ta kiểm tra kìa.
Bừng tỉnh khi thấy ba người mặc đồng phục màu xám, đầu đội
mũ kê-pi, không biết đấy là công an hay người của đường sắt, Bùi Khoái buột miệng
hỏi bằng tiếng Tiệp :
- Các anh soát vé ?
Ba người nhìn nhau cười, một người lắc đầu ra ý không hiểu.
Người cao tuổi nhất nói dằn từng tiếng :
- Pát-xpót ?
Bất thình lình Bùi Khoái hỏi lại bằng tiếng Nga :
- Các anh là công an à ?
Cả 3 người cùng ồ lên :
- Vâng. Đề nghị ông bà cho kiểm tra hộ chiếu.
Cái cảm giác nơm nớp sợ bị kiểm tra hộ chiếu không còn nữa,
Bùi Khoái mỉm cười, tự tin rút trong túi ra hai quyển sổ hộ mệnh đưa cả cho người
công an. Anh này lật giở từng trang, soi ảnh với mặt người thật, nói gì đó rồi
chuyển cho đồng nghiệp bên cạnh. Người này cũng kiểm tra rất kỹ, cuối cùng vui
vẻ đưa trả lại cho Bùi Khoái.
- Tốt, ông Vơ-ân. Ông bà mang hàng đi Goóc-dốp ?
- Vâng, chúng tôi bán hàng ở đấy. Còn mấy ga nữa sẽ đến nơi
?
- Ba ga nữa. Chúc ông bà may mắn.
- Cám ơn các anh.
Ba anh công an đi rồi, tàu cũng lăn bánh tiếp, Bùi Khoái và
Bích Ngọc nắm tay nhau cùng reo lên mừng rỡ. Họ vừa qua được một thử thách đầu
tiên, những lo phiền về giấy tờ hợp pháp chất chứa nặng nề lâu nay một lúc được
trút bỏ. Bùi Khoái thấy lòng nhẹ tênh khi nghĩ về những ngày trước mặt đã có thể
yên tâm chăm chú vào làm việc kiếm tiền.
- Cứ như Nguyễn Bách nói thì chả mấy anh trả hết nợ cho
Bích Ngọc.
- Khiếp, anh cứ nhắc đi nhắc lại mãi.
- Sang được đến đây là nhờ em. Lúc đi anh có đồng nào đâu,
trên răng dưới…các tút !
- Đừng mang cái các tút ấy ra mà dọa em, em không sợ đâu !
- Thôi được, bây giờ đến lượt em nằm ngủ đi một chốc, để
anh thức, kha-ra-sô ?
- Tốt, kha-ra-sô !
Bích Ngọc nằm xuống chỗ vừa nãy Bùi Khoái đã nằm, đầu gối lên tay, tóc
xõa lất phất bay trước gió. Nhìn thân hình gọn gàng cân đối trong tư thế nằm
nghiêng của người đàn bà một con, Bùi Khoái thở dài, không hiểu cái duyên là
cái duyên nào đã đưa cô tới với mình, để rồi cùng lặn lội vào con đường gian
truân ngày hôm nay. Nếu không có cuộc cách mạng nhung với những đảo lộn chính
trị rộng lớn ở Tiệp thì có đâu một người đàn bà xinh tươi như Bích Ngọc, một thực
tập sinh về điện tử đi theo con đường hợp tác giữa hai nhà nước lại bằng lòng dấn
thân theo Bùi Khoái để tìm một cơ hội kiếm ra đồng tiền. Đặt những câu hỏi ấy,
Bùi Khoái tự nhủ phải cố gắng đỡ đần, vun vén cho cô. Anh với lấy cái áo bò đắp
lên người Bích Ngọc khi cô đã thở đều chìm vào giấc ngủ trong tiếng xình xịch
nhịp nhàng của con tầu. Vuốt mớ tóc bị gió thổi cuốn lên che mặt Bích Ngọc, Bùi
Khoái thấy lòng mình quặn lại, chợt thốt lên “Cún của anh”. Bích Ngọc vẫn nằm
im như đang ngủ say nhưng từ trong khóe mắt ứa ra hai giọt nước mắt trong vắt
lăn trên má.
Bùi Khoái quay lại ngồi ở cửa sổ toa tàu, nhìn ra bên
ngoài. Mặt trời tháng 6 tỏa nắng rực rỡ lên những cánh đồng ngô xanh mướt, tỏa
sáng lên những nóc nhà mái ngói đỏ tươi, tường vôi trắng tinh khiết ẩn hiện
trong những vườn táo đang bói quả. Những dải đồi thoai thoải đầy hoa đồng nội độ
vào hè, trải đều lên khắp nơi màu hoa đỏ hoa trắng, tạo thành một bức tranh thảm
cỏ rộng thênh thang đều đều lướt đi ngoài cửa sổ. Mấy chú bò khoang mải mê gặm
cỏ không cần biết đến đoàn tàu đang vun vút lao đi. Say sưa ngắm nhìn trời đất,
Bùi Khoái thảng thốt nhận ra phong cảnh tuyệt vời kia không phải quê hương
mình. Gần một chục năm bên Tiệp, Bùi Khoái chưa có lúc nào được ngồi yên ngắm
thiên nhiên tuyệt đẹp như hôm nay. Lần duy nhất được đi du lịch là lúc còn đang
học tiếng, bà giáo Mô-níc-ca đã tổ chức cho cả lớp đi thăm thành phố nổi tiếng
Ca-rơ-nô-vy Va-ry, nơi thường diễn ra những liên hoan điện ảnh của phe xã hội
chủ nghĩa, tuy nhiên lúc ấy vẫn còn là
mùa đông, tuyết rơi đầy. Những ngày sau đó trong đầu ngổn ngang toàn những xe đạp
ét-xka, súng săn 9 cân hơi với quần áo bò, lấy đâu ra một tâm trạng thư thái mà
ngắm cảnh. Thấy trong lòng trào dâng lên một niềm vui sướng dào dạt, Bùi Khoái
tròn miệng huýt một tiếng sáo dài, bỗng nhiên trong đầu hiện lên hình ảnh những
thảm lúa tháng 3 xanh mướt dưới một bầu trời xuân xanh dọc đường tàu đưa anh từ
Hà Nội về Hải Phòng. Anh nghĩ phong cảnh nhà mình cũng đẹp chẳng kém gì.
Con tàu đi chậm lại
khi Bùi Khoái đang thả hồn theo những so sánh vân vi ấy, chỉ khi tiếng kéo
phanh kêu rít lên ken két trước lúc vào ga thì anh mới như người chợt tỉnh. Bên
ngoài cửa sổ toa tàu, nhà cửa và cây cối lướt chậm hẳn, từ từ hiện rõ những nước
sơn tường bạc thếch và bụi bặm, những dàn hoa đỏ thiếu sự chăm sóc chu đáo
nhưng đẹp một cách man dại. Bùi Khoái đứng lên đánh thức Bích Ngọc.
- Cún Ngọc, cún Ngọc, dạy đi em. Đến ga rồi.
Bích Ngọc mở to đôi mắt tròn long lanh, ngơ ngác nghe tiếng
gọi “Cún” quen thân nhưng lại lơ mơ như vọng về từ nơi xa tít tắp. Nhận thấy
bàn tay Bùi Khoái đang đặt lên vai mình lay gọi, cô vùng dậy, lấy tay vuốt gọn
mái tóc và lau sạch chút nước bọt chảy ra khóe mép khi ngủ.
- Em ngủ say thật đấy, tàu lắc thế mà chẳng biết gì-Bích Ngọc
nói.
Bùi Khoái nhảy xuống trước, giơ tay đỡ Bích Ngọc. Anh liếc
nhanh cái ga lẻ, thấy nhà ga lợp ngói đỏ cũng đứng đơn độc ở một khoảng riêng
biệt, không thể so sánh với ga trung tâm ở Vác nhưng rõ ràng bề thế chẳng kém
gì ga Hải Phòng của anh. Bích Ngọc kéo lại áo, vươn vai thở, hít thấy có mùi
xúc xích nướng trong không khí. Ba người quen của Nguyễn Bách được báo trước đã
ra ga đón, mải mê cùng 4 cửu vạn địa phương chuyển rất nhanh những kiện hàng đóng bằng bao
vải gai nhuộm xanh về kho. Một thoáng sau, khi con tàu rúc còi rời ga, Bùi
Khoái và Bích Ngọc được những người bạn mới dẫn đến một ngôi nhà khá to, đưa cho
một xâu mấy chiếc chìa khóa.
- Chúng tôi thuê cho anh chị một phòng trong tòa biệt thự
này. Rẻ thôi, yên tâm đi.
Nhìn ngôi nhà to lớn trong khu vườn rộng thênh thang có nhiều
cây phong cổ thụ, Bùi Khoái hỏi :
- Sao các anh không thuê hết về đây ở mà lại chỉ thuê có một
phòng cho chúng tôi ?
- Chúng tôi đang
thuê dở chỗ khác, tội gì bỏ đi phí mất tiền. Anh chị ở một phòng rồi thì sẽ
không có ai thuê nữa, khi hết hạn bên kia chúng tôi đến. Ở đây thuê nhà dễ lắm.
- Thế cũng được, có điều chỉ hai người ở đây sẽ buồn tí
thôi.
- Bận cả ngày, còn đâu mà buồn. Thế này nhé, khoảng 6 giờ tối
chúng tôi quay lại đón anh chị về chỗ chúng tôi ăn cơm, bây giờ dọn đồ lên
phòng nghỉ ngơi chút đi. Đến bữa cơm chúng ta làm quen với nhau.
Đến
giờ hẹn, Bùi Khoái và Bích Ngọc được dẫn đến một căn hộ ngay mặt đường rộng
nhưng vắng vẻ, tường sơn màu vàng u tịch như kiểu những ngôi nhà cổ ngày xưa. Mở
cửa vào nhà đã thấy các kiện hàng xếp chật kín tầng dưới, phải đi qua các kiện
hàng này để tới một gian bếp rộng, ở đấy có một cái bàn ăn tròn. Bữa ăn đã được
chuẩn bị từ trước, thịnh soạn và ngon lành. Bùi Khoái giương mũi ngửi và phán :
- Tôi ngửi thấy có mùi thịt rán, lại có mùi húng bạc hà rất
thơm.
- Anh thính thật đấy. Húng bạc hà chúng tôi mua ở chợ từ
sáng, để ăn với tim lợn luộc. Chỉ tiếc là không có mắm tôm thôi. Ta ngồi cả vào
bàn đi, tôi giới thiệu với mọi người chúng tôi là ai.
Liếc thấy một đĩa to tim lợn luộc, bên trên phủ mấy cọng bạc
hà, Bùi Khoái nghĩ món này ở nhà phải xơi với húng quế, vụt nhớ đến quán lòng lợn
ở Cửa Nam, bên cạnh đường tàu dẫn vào ga Hàng Cỏ. Bộ môn anh đã đôi lần kéo
nhau ra đấy liên hoan, tiền liên hoan là tiền bán giấy vụn, sau khi kết thúc
đĩa lòng mỗi người còn đánh thêm một bát cháo tiết nóng hôi hổi. Khi tất cả đã
ngồi vào bàn, một người có vẻ lớn tuổi nhất trịnh trọng đứng lên, tay cầm cốc
bia.
- Cứ coi như tôi là chủ ở đây, để tôi giới thiệu trước. Cô
gái mặc áo len đỏ cộc tay đây là Liền, người Kỳ Anh, Hà Tĩnh. Anh bạn ngồi cạnh
đeo kính cận kia là Khiêm, người Phú Xuyên, Hà Tây. Khiêm là người đầu tiên nêu
ra ý trốn sang Ba Lan, vạch kế hoạch để
chuyến đi của chúng tôi thành công. Còn tôi, tôi là Lộc, chính người Mễ Trì, Hà
Nội. Cả ba chúng tôi đều là công nhân xuất khẩu lao động, sang làm ở nhà máy giầy
da Lút từ năm 1987, tức là nhà máy giày Ánh Sáng ở
Min-xkơ thuộc Liên Xô. Đến cuối năm 1989, tình hình bên ấy khó khăn quá, nhờ
móc nối được với soái Nguyễn Bách ở Vác mà chúng tôi sang được Ba Lan, rồi theo
lời soái về Goóc-dốp, trước các anh vài tháng. Về phía chúng tôi chỉ có thế
thôi, bây giờ đến các anh giới thiệu cho chúng tôi làm quen.
Bùi Khoái cầm cốc bia đứng lên, vui vẻ :
- Tôi là Bùi Khoái, à quên, tên chính trong hộ chiếu là
Nguyễn Tiến Vân, còn em đây là Lệ Quyên, thường gọi là Bích Ngọc. Chúng tôi dạt
từ Tiệp sang đây vì lúc đó bên Tiệp đang có cách mạng nhung cách mạng lụa gì đó.
Có người giới thiệu với soái Nguyễn Bách giúp cho về đây gặp được các anh chị mừng
lắm. Bây giờ ta chạm cốc mừng cho cuộc gặp gỡ này nhé.
Sau màn dạo đầu ấy mọi người náo nhiệt cụng ly, không khách
khí. Cô gái mặc áo len đỏ được chủ nhà giới thiệu là Liền có vóc dáng rất đẹp,
to cao, trắng trẻo, một nét đẹp mạnh mẽ mà quyến rũ. Liền thường bật lên tiếng
“à há” rất to, một thói quen của người châu Âu sau mỗi câu chuyện làm Bùi Khoái
nhớ đến mẩu tiếu lâm bên Tiệp thường kể. Trong cái ngà ngà say rất cao hứng của
men bia, anh ta đứng lên đề nghị :
- Tôi xin kể cho các bạn câu chuyện tiếu lâm có thật trăm
phần trăm. Một cô gái Việt mới sang Tiệp, ngày đầu phải đi mua gà nhưng không
biết tiếng. Người bán hàng đành lấy tay chỉ
vào từng thứ như thịt bò, thịt lợn cô đều lắc, đến khi chỉ vào gà thì cô
gật đầu, anh bán gà liền bật lên tiếng “à há” và đưa cô 1 con gà. Cô gái Việt rất
hài lòng, yên tâm tiếng “à há” có nghĩa là một con gà. Ít lâu sau cô gái lại đi
mua gà, lần này cô tự tin nói “đờ-va à-hí”, ý là mua hai con gà !
Chỉ khi nghe Liền bật lên tiếng “à há” thì mọi người mới cười
rộ, cười vui như nắc nẻ. Lộc đưa ra một nhận xét :
- Tiếng Tiệp cũng đổi từ số ít sang số nhiều à, có vẻ giống
tiếng Nga đấy nhỉ. Chúng tôi đã biết tiếng Ba Lan nào đâu, toàn nói tiếng Nga,
nhưng mà ở đây họ hiểu hết.
Lộc quen biết với Nguyễn Bách từ trong nước do hai nhà ở
khá gần nhau. Nguyễn Bách được học đến nơi đến chốn, còn Lộc chỉ học hết lớp 12
rồi đi làm linh tinh đến khi nhờ được người xin cho đi xuất khẩu lao động. Trước
khi đi, anh ta đã lấy được địa chỉ của Bách ở Ba Lan, những tưởng chỉ vậy thôi,
ai ngờ đã có ngày phải nhờ đến Bách.
Sau những câu chuyện phiếm, họ quay sang bàn cách làm ăn.
Khiêm cho biết :
- Hiện ở đây rất dễ, hàng bày ra bao nhiêu bán hết tưng đấy,
đôi khi không lấy kịp thì không có mà bán, ra đường gặp người quen người ta lại
hỏi. Cái khó của mình là phải lên tận Vác lấy hàng. Hay là thế này, chúng mình
bây giờ có 5 người, ta lập thành một hợp tác xã, cùng làm cùng ăn.
Bùi Khoái đưa ra ý kiến :
- Ý tưởng của Khiêm hay quá, đúng là Gia Cát Lượng của nhóm.
Trước khi về đây soái Nguyễn Bách cũng gợi ý chúng tôi liên kết làm ăn với các
bạn. Tuy nhiên bây giờ làm gì còn ai lập hợp tác xã nữa, tại sao chúng ta không
lập một công ty ?
Mọi người tỏ ra bất ngờ, tất nhiên là bất ngờ vui vẻ, trước
ý kiến này. Riêng đối với Bùi Khoái, hai tiếng công ty luẩn quẩn trong đầu anh
đã từ rất lâu, có thể kể từ ngày phụ trách cái xưởng làm lốp xe đạp, nhưng thời
ấy khái niệm công ty hoàn toàn không rõ ràng, có cái gì đó mập mờ lẫn lộn với hợp
tác xã. Thấy mọi người im lặng chờ đợi, Bùi Khoái nói tiếp :
- Ngày xưa ở trong nước, tôi đã có một cái xưởng làm lốp xe
đạp, không ai gọi nó là hợp tác xã, cũng chẳng ai gọi là công ty. Ngày ấy tự mình đứng ra lập hợp tác xã đã khó, nói gì
đến công ty tư nhân, nghe khiếp quá, ai cũng sợ nó phát triển lên thành chủ
nghĩa tư bản. Ở Pra-ha tôi biết mấy người bạn Tiệp đã lập công ty, có chủ, có
người làm thuê hẳn hoi.
Khiêm ngắt lời :
- Thế nếu chúng mình lập công ty thì ai là chủ, ai làm thuê
?
Bí câu trả lời, Bùi Khoái nói đại :
- Cả 5 anh em chúng mình đều là chủ.
Mọi người ồ lên khen hay đấy. Lộc băn khoăn :
- Nhưng để lập được công ty thì phải làm những gì ?
- Không lo, sẽ hỏi soái Nguyễn Bách.
Trong niềm hứng khởi của những ý tưởng mới lạ, Liền đứng
lên hỏi :
- Chúng mình phải đặt cho công ty một cái tên chứ ?
Mọi người nhao nhao đồng thanh :
- Đúng rồi, một cái tên thật hay, thật có ý nghĩa.
Vẫn là Liền :
- Phải có giám đốc chứ ?
Đến lượt Khiêm :
- Tôi đề nghị bầu anh Bùi Khoái làm giám đốc vì mấy điểm
sau đây : một là anh ấy lớn tuổi nhất trong chúng ta, hai là anh ấy đã buôn bán
rất nhiều ờ Tiệp, ba là anh ấy đã có kinh nghiệm từ ngày còn trong nước, bốn là
vì anh ấy thạo mấy thứ tiếng.
Khiêm vừa dứt lời mọi người đã phấn khởi giơ tay biểu quyết
đồng ý. Bùi Khoái vẫn tưởng đây chỉ là câu chuyện vui trong lúc uống bia. Anh vỗ
tay đôm đốp hỏi mọi người :
- Đặt tên công ty là gì ?
Lộc giơ tay :
- Tôi đề nghị lấy tên là Quê Hương, công ty Quê Hương.
Khiêm hào hứng :
- Quê Hương là tốt rồi, nhưng nên thêm cái gì vào cho thật
hay.
- Thêm cái gì ?
Lần này là Bích Ngọc bật nói :
- Thêm chữ mặt trời vào, là Mặt trời Quê Hương.
Bùi Khoái không ngờ Bích Ngọc lại có một gợi ý hay đến như
vậy khiến tất cả đứng lên reo to :
- Mặt trời Quê hương ! Mặt trời quê hương ! Tuyệt vời quá.
Khiêm nói to :
- Nhưng mà không thể để tên công ty bằng tiếng Việt được,
tiếng Ba Lan thì chúng mình không ai biết, đúng không ? Tôi đề nghị lấy tiếng
Nga, ở đây người lớn trẻ em đều thạo tiếng Nga.
- Nhất trí. Tiếng Nga thì nói thế nào ?
Bùi Khoái chỉ Lộc.
- Xin mời các bạn đã ở Liên Xô.
Lộc nghĩ ngợi một lúc rồi ngập ngừng :
- Mặt trời là “xôn-xe”. Quê hương là “rô-đin-na”.
Liền chen vào :
- Em nhớ còn một chữ nữa, thường dùng vào ngày tết quê
hương, chẳng phải là mấy anh giỏi tiếng vẫn viết chữ “rát-nôi-dem-li” lên sân
khấu đấy không ?
Cả Lộc cả Khiêm vui mừng thán phục trí nhớ của Liền :
- Giỏi, tuyệt quá, thế mà các anh cứ tưởng Liền chỉ biết mấy
tiếng bàn là, xe đạp con én với quạt tai voi thôi.
- Hai anh đừng có coi thường, không biết ai đi mua tủ lạnh
xa-ra-tốp vẫn phải nhờ em đi làm phiên dịch ấy nhỉ ! Đừng quên em là dân “đầu đội
áp xuất chân đi bàn là” một trăm phần trăm đấy nhé.
Mọi người cười phá lên. Khiêm tranh lấy nói :
- Quên làm sao được, tụi mình chẳng đã nhẵn mặt ở các đôm,
các gum là gì. Người ta tận 11 giờ mới mở cửa, còn tụi mình mới 8 giờ đã kéo
nhau đi, mậu dịch viên mở cửa ra toàn thấy dân đầu đen xếp hàng. Anh còn nhớ có
một lần Liền đứng đầu, cửa hàng hôm ấy
có 100 cái chậu nhôm em ôm tất, còn nhờ anh thuê xe chở về nữa, thế mà chỉ để lại
cho anh có 5 cái, rõ là dân Hà Tĩnh keo chết được !
Lộc cũng vui vẻ nhắc lại kỷ niệm của những ngày chưa xa :
- Thứ bảy nào được nghỉ mà chẳng thế, từ rõ sớm anh và
Khiêm đã bắt xe đi hàng trăm cây số đến các thị trấn, thị xã xa xôi hòng tìm được
hàng, thế mà đến nơi đã thấy toàn dân Việt mình xếp hàng, khiếp chưa !
Mấy ngày sau cuộc liên hoan vui vẻ và nhiều ý nghĩa này,
Bùi Khoái đi Vác để lấy hàng đồng thời nói chuyện với Nguyễn Bách về dự định
thành lập công ty “Mặt trời Quê hương”. Nguyễn Bách nghe chuyện thì vui lắm. Anh
ta nói bây giờ lập công ty đang là cái mốt, anh ta cũng có thể tham gia với tư
cách người cung cấp hàng và sẽ đứng ra lo mọi thủ tục pháp lý.
- Để em lo việc này sẽ thuận tiện hơn vì em ở đây đã lâu,
quen biết nhiều. Nguyễn Bách nói. À, em còn chuyện này muốn khoe với thày.
- Chắc là một chuyện vui ?
- Em cũng nghĩ thế. Em vừa mới nộp đơn xin nhập quốc tịch
Ba Lan.
- Ôi, thế à ? Việc này có khó không ?
- Với em thì không phải là khó. Thế nhưng em cứ suy nghĩ,
cân nhắc, dằn vặt mãi trước khi quyết định. Em cứ cảm thấy như mình sắp làm một
việc giống như một sự phản bội.
- Không đâu. Tôi chưa rơi vào hoàn cảnh Nguyễn Bách nên
chưa có những tình cảm như thế, nhưng tôi có thể hiểu và chia sẻ với em. Tôi
cho rằng không phải như Bách vừa nói đâu.
- Vâng, cám ơn thày. Em chỉ cho rằng có quốc tịch ở nơi
mình đang sống thì việc làm ăn buôn bán cũng như việc học hành của con cái sẽ
thuận tiện hơn.
- Đúng thế, tôi xin chúc mừng em.
- Đã được đâu mà chúc mừng, em mới nộp đơn thôi.
Bùi Khoái cười lên hơ hớ vỗ vai Nguyễn Bách.
- Thì cứ chúc mừng trước, chắc được mà.
- Thày vẫn cười như ngày ở Bách Khoa, không lẫn vào đâu được.
Khi chia tay Nguyễn Bách, Bùi Khoái gửi hàng cẩn thận rồi
quyết định đi lượn một vòng vì còn lâu mới đến giờ tàu chạy. Cảnh mua bán nhộn
nhịp đông đúc ở chợ Sân Vận Động cùng với viễn cảnh thành lập công ty đã đem lại
cho Bùi Khoái một niềm vui mới khó tả. Anh nhẩn nha đi qua những ki-ốt bán
hàng, nhận thấy các thứ bày bán cũng rất đa dạng và phong phú, đều là những thứ
mà ở bên Tiệp anh đã buôn bán qua tay và đã có ít nhiều kinh nghiệm. Nhận xét ấy
làm cho Bùi Khoái thấy càng tin tưởng vào thành công của cái cộng đồng nhỏ bé của
anh ở Goóc-dốp.
Lững thững đến chợ Nhà Ga, Bùi Khoái bất thình lình sững lại
khi nhìn thấy một dáng người quen quen đang đứng bán hàng dưới gầm cầu. Người
này cầm một mớ áo phông cành mai chìa ra chào mời khách qua lại. Nhiều kẻ bước
qua vô tình không thèm để ý, vài người dừng lại cầm lấy áo lên xem trước khi bỏ
đi. Người bán hàng đã có tuổi, mặc áo sơ mi màu sáng bỏ trong quần ka-ki xám, đầu
đội mũ phớt, trông rất đạo mạo và nghiêm túc. Bùi Khoái đứng ngây nhìn, không
dám tin vào mắt mình, tự hỏi chẳng nhẽ đấy chính là ông Trần Đại. Anh tiến đến
gần nữa, khi chắc chắn mình không nhầm thì lại ngập ngừng bỏ đi. Giữa chốn chợ
trời nơi xứ lạ, anh không muốn gặp lại người đã từng là thủ trưởng của mình, đã
thu xếp cho mình đi lao động ở Tiệp. Cũng không chắc gì ông Trần Đại đã muốn gặp
lại anh khi ông đang đứng bán mấy chiếc áo cành mai dưới gầm cầu. Lúc Bùi Khoái
gặp lại Nguyễn Bách và Nguyễn Bách nhận là sinh viên của mình, thật tình trong
tận thẳm sâu Bùi Khoái đã thấy ê chề lắm rồi. Biết đâu ông Trần Đại cũng có
tình cảm ấy khi bất ngờ gặp lại anh. Nghĩ thế nhưng Bùi Khoái không bước đi nổi,
phần muốn đi tiếp, phần kia lại bảo dừng lại, như có cái gì níu giữ. Không sao,
mặc kệ ông ấy muốn nghĩ gì thì nghĩ, mình cứ đến chào hỏi thày. Bùi Khoái bước
từng bước tới cạnh ông, dè dặt lên tiếng :
- Thày Đại, em chào thày.
Thày giáo già giật bắn mình khi nghe có người nói tiếng Việt
lôi chính tên mình ra mà chào, ngạc nhiên quay lại nheo mắt nhìn, miệng há tròn
mà không thốt lên được lời nào.
- Em là Bùi Khoái đây.
- Trời đất ơi, Bùi Khoái đấy à !
Nhận ra người quen vừa là học trò, vừa là đồng nghiệp cùng
tổ bộ môn trước đây, ông Trần Đại mừng rỡ ôm chầm lấy Bùi Khoái, tay vẫn cầm mớ
áo phông để phủ lên vai anh.
- Ôi, mừng quá, không ngờ lại gặp Bùi Khoái ở đây. Cậu đi
Tiệp cơ mà ?
Bùi Khoái nhớ trước đây chỉ những lúc thân tình ông mới gọi anh là cậu.
- Chuyện dài lắm, từ từ em kể thày nghe. Thế còn thày ?
- Chuyện cũng dài lắm. Tôi đi sau cậu gần 3 năm nhưng là đi
chuyên gia An-giê-ri.
- Vậy em mời thày vào quán uống nước, nói chuyện.
Ông Trần Đại rất thong thả mở chiếc ba lô đang để trên nền
gạch, cẩn thận nhét mấy chiếc áo phông trắng vào trong rồi họ kéo nhau tới một
quán bia gần đấy. Bùi Khoái nhanh nhẹn kéo ghế mời thày giáo ngồi, gọi hai vại
bia. Uống hớp bia đầu anh hơi nhăn mặt, có vẻ như vì đã quen uống bia Tiệp tuy
nhẹ mà đậm đà hơn.
- Em đi lao động ở Tiệp từ sáu, bảy năm nay, làm được đến
đâu mất sạch đến đấy thày ạ. Chán quá em vừa đến Ba Lan xem có cách nào làm ăn
không. Thế còn thày, chắc cũng vừa tới ?
- Tôi đi làm chuyên gia, dạy toán trong một trường Đại học ở
tỉnh Blít-đa, gần thủ đô An-giê. Đợt này về phép, thú thật là có mang trộm một
ít bột kháng sinh giăng-ta-mi-xin nhưng chẳng may bị hải quan bạn bạn bắt lại.
Bây giờ trở sang tranh thủ mang ít đồ theo. Cũng chẳng được bao nhiêu Khoái ạ,
chỉ để bù vào tiền vé đi về.
- Thày có nhiều không mà đứng bán lẻ thế này thì lâu chết ?
- Tôi không quen biết ai ở đây, tiếng tăm không có nên mới
phải thế. Với lại cũng không có nhiều, cố gắng lèn thật chặt chỉ được một
va-li, không dám mang nhiều sợ quá cước.
- Thày về phép từ bao giờ, có được ở trong nước lâu không ?
- Tôi được ở nhà hơn một tháng.
- Tình hình ở nhà bây giờ thế nào hả thày ?
- Có vẻ dễ chịu và thoáng hơn hồi 1986 là lúc tôi đi.
- Thày cũng đi lâu thế rồi cơ à ?
- Lâu thế đấy. Tôi phải tìm cách kéo dài em ạ. Lần này chắc
không kéo được nữa, với lại bên ấy bây giờ khủng bố dữ dội lắm. Bọn FIS là Hồi
giáo cực đoan giết người như ngóe, kể cả là người nước ngoài, cốt để gây sức ép
lên chính phủ. Kể như ở đây mà có cơ sở thì tôi về đây, tìm cách ở lại buôn bán
quanh chắc cũng đỡ.
- Cái đó được mà thày, em thấy nhiều người ở các nơi về đây
làm ăn rồi. Bao giờ thày về thì hợp tác làm ăn với em.
- Được thế thì tốt quá. Tất nhiên tôi phải về lại trường để
dạy hết hợp đồng, giải quyết các chế độ chứ không thiệt thòi.
Nghĩ tới việc phải lặn lội trở về An-giê, ông Trần Đại nhún
vai tỏ ý ngại ngùng kinh sợ, sợ khủng bố
một phần, phần khác là sợ quãng đường dài. Từ Ba Lan ông sẽ phải đi tới Pa-ri của
nước Pháp rồi từ Pa-ri mới bay sang An-giê, đường thì xa mà tiền thì tốn kém.
- Bên ấy có đông người Việt mình không ?
- Lấy đâu ra, làm sao đông vui nhộn nhịp như ở đây. Bọn
chuyên gia chúng tôi đều ở các địa phương, lẫn trong ký túc xá các trường đại học.
Việt kiều chỉ có mấy vị, hầu hết đều đã già, đều là những bà trước đây lấy chồng
lính An-giê-ri trong đội quân viễn chinh. Họ nghèo lắm, Bùi Khoái không hình
dung nổi đâu. Có lần mọi người tập trung về Sứ quán đón Tết, bỗng thấy một bà lớn
tuổi, người nhỏ teo tóp, da dẻ nhăn nheo, đầu đội một cái thúng to đứng ở cổng.
Chạy ra hỏi mới biết bà ta là người Việt, đi từ cách đó gần năm chục cây số, đội
lên đôi gà và chục mớ rau xanh. Bà ấy nói nhớ nhà quá, chắc đến chết cũng không
được về quê nên tìm đường đến gặp mọi người để nói tiếng Việt.
Bùi Khoái thở dài thông cảm.
- Như thế thì buồn quá thật, vậy nên khi nào về được thì
thày cứ tìm em. Hiện giờ em ở dưới tỉnh Goóc-dốp, xa lắm, nhưng trước sau gì em
cũng sẽ về Vac thày ạ.
Ngồi gần một tiếng đồng hồ mà chưa hết chuyện, cuối cùng
Bùi Khoái cũng phải xin phép đứng dậy để kịp đi tàu. Ông Trần Đại nắm chặt tay
Bùi Khoái lắc mạnh mà không buông ra, ngập ngừng như muốn nói một điều gì.
- Khoái ạ, có chuyện này mình ngần ngại quá, không biết có
nên nói cho cậu biết không !
- Có chuyện gì đấy ạ ?
- Cách đây chục năm, sắp xếp cho cậu đi hợp tác lao động ở
Tiệp, cậu có oán mình không ?
Bùi Khoái hết sức ngạc nhiên trước câu hỏi của ông Trần Đại.
- Không ạ, thày tốt thế làm sao lại oán thày.
Ông Trần Đại cũng tỏ ra ngạc nhiên không kém :
- Thế thực sự lúc bấy giờ cậu không biết bộ môn đã dự kiến
giới thiệu cậu đi nghiên cứu sinh ở Liên Xô ?
- Thật thế à ? Em hoàn toàn không biết gì-Bùi Khoái trố mắt
hỏi lại.
- Nếu không có chuyện ngưng xưởng sản xuất lốp xe đạp thì cậu
đã đi Liên Xô làm nghiên cứu sinh chứ đâu phải đi hợp tác lao động. Nhưng mà
cái người chen vào thay cậu, cậu có biết là ai không ? Chính là thằng Trịnh
Hùng. Hóa ra nó họ hàng dây mơ rễ má thế nào đó với Mạc Côn, đã bàn mưu tính kế
với Mạc Côn làm to chuyện cái xưởng để lấy lý do đánh trượt cậu rồi nhảy vào. Nó
đi rêu rao khắp nơi rằng cái xưởng làm lốp xe đạp của cậu là một cái xưởng tư
nhân trá hình, có yếu tố chủ thợ, có thể chuyển sang thành phần kinh tế tư bản
chủ nghĩa, đi ngược với quy luật kinh tế xã hội chủ nghĩa...Khiếp thế đấy, quy
kết thế nên ai cũng sợ. Lúc ấy mình thương cậu lắm, cố tìm cách làm im chuyện rồi
để cậu đi Tiệp chứ ở nhà cũng khổ. Vậy mà về sau có người phê bình mình hữu
khuynh trong chuyện này, mình trượt bí thư chi bộ từ đấy. Khổ thế !
Nghe chuyện, Bùi Khoái thấy mình như người vừa bước hẫng mấy
bậc, mắt đục ngầu nỗi buồn uất ức mà không thoát ra được thành lời. Anh ta chỉ
còn thiếu nước gào lên :
- Thằng chó, thế mà lúc em đi nó còn ra bộ hỏi tại sao lại
đi hợp tác lao động, sao không đăng ký đi nghiên cứu sinh.
Ông Trần Đại vội nói lời an ủi :
- Thôi, chuyện cũ rồi, mình đã ngần ngại không muốn nhắc lại.
Sau mấy phút xúc động, Bùi Khoái trấn tĩnh lại hỏi :
- Trịnh Hùng nó đã trở lại trường chưa ? Lão Mạc Côn giờ thế
nào rồi ạ ?
- Mạc Côn lên làm thứ trưởng rồi. Còn Trịnh Hùng thì nghe
nói cũng ở lại Liên Xô buôn bán chứ có nghiên cứu gì đâu. Xưa cứ nghĩ người ta
gọi Trịnh Hùng là Hùng chó vì nó hay ăn thịt chó, hóa ra không chỉ có thế ! Thôi,
bỏ qua đi. Chúng mình không đua được với bọn này.
- Vâng, em biết.
Một lần nữa ông Trần Đại nắm chặt tay Bùi Khoái, giục :
- Cậu đi đi cho kịp tàu. Cố gắng giữ gìn sức khỏe nhé.
Bùi Khoái lấy
trong ví 3 tờ một trăm đô, băn khoăn không biết nói thế nào khi đưa ông Trần Đại.
- Gặp thày em mừng quá. Em vẫn rất nhớ những lời khuyên
sáng suốt và sự giúp đỡ vô tư của thày. Bất thình lình thế này nên em chẳng có
quà gì, em xin biếu thày mấy đồng tiêu vặt, thày nhận cho em vui.
Đôi mắt già nua của ông Trần Đại rưng rưng tràn đầy ánh cảm
động.
- Cám ơn Bùi Khoái, thế này đối với tôi cũng là to lắm. Được
gặp nhau ở chốn đất khách quê người thật tình tôi vừa mừng vừa tủi. Tôi xin
chúc cho Bùi Khoái làm ăn tốt, nhanh chóng phát đạt nhé.
- Chẳng là gì so với việc thày đã thu xếp cho em đi Tiệp
ngày xưa, ơn ấy em không bao giờ quên được. Bây giờ em phải chia tay thầy để ra
ga đi về Goóc-dốp, em chúc thày luôn mạnh khỏe, đi đến nơi về đến chốn.
Họ ôm chặt lấy nhau, bịn rịn chia tay, cảm nhận được hơi ấm
và nỗi lòng người này truyền sang cho người kia. Ông Trần Đại lại xách chiếc ba
lô, chậm rãi đi ra đúng chỗ ban nãy, cẩn thận lôi mấy chiếc áo phông vắt lên tay đứng bán, tập
trung vào việc bán như là không có chuyện vừa gặp cậu học trò cũ của mình. Đi
được một quãng xa Bùi Khoái còn ngoái lại nhìn như muốn in lấy hình ảnh già nua
của ông Trần Đại đang đứng bán rong mớ
quần áo dưới gầm cầu ở một nơi thật xa lạ, bỗng thấy lòng đầy ái ngại khi nhớ tới
người thày, người bí thư chi bộ mẫu mực và giỏi giang mới năm nào.
Chương 9
Vốn thông minh lại
biết sẵn tiếng Tiệp, tiếng Nga nên chẳng bao lâu Bùi Khoái đã khá thạo tiếng Ba
Lan, nhanh chóng giao dịch được trong những chuyện mua bán thông thường. Một
hôm đang bán hàng thì có một người Ba Lan trẻ tuổi đến làm quen. Anh này tầm thước,
mặt nhìn sáng sủa, miệng cười rạng rỡ nhưng đầu hói bóng lộn, không vẩn lên một
sợi tóc nào. Chìa tay cho Bùi Khoái trước, anh này cất giọng nói sang sảng :
- Chào các bạn. Các bạn là người Việt Nam ?
Bùi Khoái bắt tay, thầm nghĩ ít nhất cũng có ai đó không nhầm
người Việt Nam với người Trung Quốc.
- Vâng, chào anh. Sao anh biết chúng tôi là người Việt Nam
?
- Tôi chuyên bán kính gần đây, đã để ý và hỏi thăm mấy người
quen về các anh từ trước.
Bùi Khoái chỉ sạp hàng bày trên vỉa hè của mình.
- Hôm nay anh muốn mua hàng hay sao, có nhiều mẫu đẹp lắm.
- Không, tôi chưa có ý định mua. Hôm nay ghé qua chơi làm
quen với các anh thôi.
- Cám ơn anh, vậy anh tự nhiên xem hàng nhé.
- Tôi tên là Zen-lin-xki, Pi-o Zen-lin-xki. Anh tên gì ?
- Là Bùi Khoái. Khó phát âm đấy, anh cứ đọc là Bu-kho-ai.
- Ồ, Bu-kho-ai, tôi đọc đúng chưa ?
Zen-lin-xki ngồi xổm xuống, cầm từng thứ đồ lên ngang tầm mắt
xem kỹ lưỡng rồi nói :
- Hàng của các anh đẹp lắm. Nếu đem những thứ này lên chợ
biên giới bán cho người Đức chắc sẽ rất được.
Đúng là đã có nhiều người Đức về tận đây mua hàng của Bùi
Khoái. Họ mua bán dễ lắm, xem chọn nhanh, ít mặc cả, ưng ý là lấy luôn, được những
món khách như thế đến hàng thật dễ chịu. Bùi Khoái chăm chú nhìn anh bạn Ba
Lan, chưa hiểu tại sao anh ta lại gãi đúng chỗ ngứa của mình như thế.
- Tôi cũng nghĩ như anh nhưng chưa có xe để đi thử một chuyến.
Zen-lin-xki đứng lên, tay vẫn cầm một cái áo phao.
- Tôi có xe, một chiếc lu-blin màu trắng rất tuyệt. Nếu
Bu-kho-ai không phản đối thì ta có thể cùng đi.
- Thế thì tốt quá, vậy mai ta đi có được không, mai đúng là
ngày thứ bảy ?
- Tại sao lại không. Vậy nhé.
Khi chào tạm biệt Bùi Khoái, Zen-lin-xki chỉ tay vào Bích
Ngọc đang đứng bán sạp bên cạnh, lúc này cô mặc chiếc áo bu-dông màu đỏ, đầu
chít chiếc khăn ni lông cũng mầu đỏ nên trông thật trẻ trung.
- Cô bé kia là con anh đấy à ? Bao nhiêu tuổi mà đã bán
hàng, giỏi quá nhỉ. Con gái tôi lớn tướng mà chưa làm được việc gì.
Bùi Khoái phá lên cười, chối đây đẩy :
- Không, không phải con gái tôi đâu. Cô ấy là bạn hàng của
tôi đấy.
Bích Ngọc và Khiêm đứng gần đấy chưa nghe được thủng hết
câu chuyện nhưng cũng quay qua cười, vẫy tay chào Zen-lin-xki đầy thiện cảm.
Sáng hôm sau Zen-lin-xki đến đón Bùi Khoái từ sáng sớm, khi
sương mù còn trắng xóa khắp cả và những đám tuyết rơi trong đêm còn bám đầy
trên các nóc nhà. Zen-lin-xki nói oang oang :
- Đường lên dốc có chỗ đóng băng, hơi khó đi một chút. Ta
đi sớm đảm bảo 10 giờ đến nơi vừa lúc chợ đông.
Họ xếp hàng đầy ngập thùng của chiếc lu-blin cũ kỹ. Bùi
Khoái và Ngọc ngồi xít vào nhau trên ca-bin, Zen-lin-xki vừa nổ máy vừa nháy mắt
nói đùa :
- Ha ha, cái xe của mình tuyệt thật, hai người Việt Nam ngồi
vào một ghế vẫn vừa.
Bùi Khoái cười phớ lớ, khoác tay ôm Bích Ngọc về phía mình.
Mới 9 giờ rưỡi họ đã đến chợ,
lúc này hơi mù và sương đêm còn lẩn khuất vương trên những dẫy cây thông đầy
tuyết ven đường. Đây đúng là một cái chợ biên giới khá lớn, theo Zen-lin-xki
thì có trên một nghìn ki-ốt, tuy vậy người nước ngoài tuyệt đối không được vào
bán hàng ở đây. Có lẽ vì thế mà những người Di-gan đứng đầy ở cổng, dăng hàng
đón khách, ai cũng cầm trên tay một món đồ, tranh nhau chèo kéo làm cho không
khí ở cổng chợ nhộn nhạo một cách vui vẻ. Nhìn những cô gái Di-gan mặc áo váy sặc
sỡ, Bùi Khoái chợt nhớ đến những người Di-gan đã cứu đỡ anh ở Tiệp, nhớ tới cô Xten-la
xinh đẹp và tốt bụng. Anh đến gần các cô, hỏi một câu bâng quơ :
- Các cô có ai tên là Xten-la không ?
Không ngờ những người Di-gan ý ới gọi nhau rồi một phụ nữ chạy tới, váy màu đen viền đỏ phủ xuống tận
gót giày. Cô gái béo tốt đẫy đà này dúi vào tận mặt Bùi Khoái một chiếc áo da
màu đen và nói :
- Tôi là Xten-la đây. Sao anh biết tôi bán áo da mà tìm. Áo
da tốt và đẹp lắm, mua đi.
Bùi Khoái phá ra cười trước vẻ lạ lùng của mọi người chung
quanh. Anh vui vẻ bỏ tiền mua chiếc áo da, cứ thế khoác lên người. Theo hướng dẫn
của Zen-lin-xki, Bùi Khoái và Bích Ngọc không thể đứng bán hàng trong chợ. Họ
chia nhau đem những gói nhỏ hàng đến từng quầy bán đổ cho các chủ ky-ốt. Bán đổ
kiểu này hàng hết nhanh, lãi gấp mấy lần ở Vác, lại đảm bảo tôn trọng quy định
của chợ. Từ đấy, ngày nào Bùi Khoái và Zen-lin-xki cũng làm một chuyến, chuyến
nào cũng đầy một xe hàng, rồi họ trở thành đôi bạn thân. Nhận thấy anh bạn người
Ba Lan rất tinh ý lại nhanh nhẹn và thân thiện, Bùi Khoái bàn với mọi người mời
anh ta tham gia công ty “Mặt trời Quê hương”. Zen-lin-xki vui lắm, nhận lời
ngay và tự nguyện đóng góp chiếc xe lu-blin của mình. Có thêm Zen-lin-xki là
người địa phương, bọn Bùi Khoái không còn cảm thấy lẻ loi cô đơn như trước, những
việc gì liên quan đến quận hay thành phố đều do Zen-lin-xki đảm nhận. Được cái
anh chàng này là người nói một hiểu mười, chỉ cần tóm tắt vài ý là anh ta hiểu
hết được tất cả những gì cần diễn đạt, nhờ thế việc giao dịch của Bùi Khoái trở
nên vô cùng thuận lợi. Một lần có điện thoại của một người Ba Lan gọi đặt hàng,
người này nói nhanh quá Bùi Khoái nghe không rõ nên hỏi lại :
- Ông có phải người Ba Lan không ?
- Tôi là người Ba Lan.
- Thế ông đang nói tiếng gì ?
- Tôi đang nói tiếng Ba Lan.
Zen-lin-xki đứng ngay cạnh phá lên cười ầm ầm rồi anh ta giắng
lấy máy điện thoại :
- Thôi, anh để tôi nói cho.
Thế là anh ta trình bày rành rọt hết những ý mà Bùi Khoái
phải ngô ngọng mãi không ra.
Vào một sáng chủ nhật rực nắng, khi những cành hoa phô-xi-chi-a
vàng tươi nở rộ hai bên đường báo hiệu mùa xuân đang tới, Zen-lin-xki mời cả
tốp 5 người bạn Việt Nam đến nhà dùng cơm. Trong lòng rộn lên một nỗi nhớ khó tả
khi nhìn những cành hoa vàng rực trong gió lạnh cuối đông, Bích Ngọc hỏi :
- Anh Khoái ơi, đấy là hoa gì mà đẹp thế ?
- Dân Việt gọi đấy là hoa mai Tây, bởi vì nó vàng như hoa
mai ở nhà mình. Hoa này chuyên nở vào cuối đông để báo hiệu mùa xuân đến. Em thấy
không, màu vàng rực ấm áp khác gì màu nắng xuân đâu.
Nhà Zen-lin-xki không ở trong khu phố đông đúc mà ở trên một
xoải đồi rộng và thoáng mát thuộc khu Đông Nam của thành phố. Xe buýt đỗ ngay gần
cổng, khi các bạn người Việt xuống xe đã thấy cả nhà Zen-lin-xki đứng đợi bên dãy
hàng rào gỗ sơn trắng. Vợ Zen-lin-xki là một phụ nữ Ba Lan đẫy đà nhưng nét mặt
rất trẻ đẹp, hàm răng trắng bóng phô ra khi cô ta cười nồng hậu đón khách, một
chiếc tạp dề màu tím vẫn còn quấn quanh bụng chứng tỏ cô ta đang bận nấu nướng.
Nhìn cô ta di chuyển, Liền ghé tai Bích Ngọc nói nhỏ “ chị ấy béo quá, đi rung
cả thịt”. Con gái Zen-lin-xki có hai bím tóc màu vàng buộc nơ đung đưa trước ngực,
đứng gần trông có vẻ còn cao hơn Bích Ngọc, tự nhiên ôm hôn mọi người làm các
thanh niên Việt đơ cả ra, tất nhiên trừ Bùi Khoái. Anh này hôn cô bé rõ kêu, ôm
rõ chặt khiến Zen-lin-xki phải nháy mắt nói đùa :
- Thoải mái, thoải mái, miễn là đợi một năm nữa cho con bé
đủ tuổi thành niên, đúng pháp luật thì thoái mái.
Hồi ở Tiệp Bùi Khoái đã được ông quản đốc Pa-ven Ka-đê-ra-bếc
mời ăn cơm vào dịp đầu năm 1986, đích thân ông làm món cá suối hấp để đãi anh đội
trưởng Việt Nam. Lúc ấy Bùi Khoái hỏi anh bạn Stê-phan được mời ăn cá hấp thì
nên mang quà gì, Stê-phan nói ngay nên mua chai rượu vang trắng. Lần này Bùi
Khoái cũng nhanh trí hỏi trước Zen-lin-xki nên mang quà gì tặng cho chị chủ
nhà, anh này gợi ý :
- Mụ béo ấy chỉ thích có sô-cô-la.
Bùi Khoái đưa tặng vợ Zen-lin-xki hộp sô-cô-la Thụy sĩ được gói trong giấy bóng
kính màu tím rất đẹp, không quên hôn đánh chụt vào đôi má đỏ hồng của cô ta. Cô
này vui sướng đưa hộp quà cho chồng rồi ôm Bùi Khoái thật chặt mà hôn, bộ ngực
đồ sộ như muốn đè nuốt lấy người khiến anh này phá lên cười khanh khách. Màn
đón tiếp ở cổng nhà đã xong, vợ Zen-lin-xki và cô con gái lại vào bếp còn ông
chủ nhà đầu hói mời mọi người vào phòng khách. Thấy không khí trong phòng thật ấm
áp, Bùi Khoái hỏi :
- Hình như anh vẫn để lò sưởi ?
- Đúng rồi. Phải qua lễ Đập trứng vào tháng 4 thì chúng tôi
mới tắt.
Sau khi đi thăm các phòng ngủ trên gác, những người bạn Việt
Nam được chủ nhà dẫn ra thăm vườn táo. Đây là một vườn táo rộng chạy dài lên sườn
đồi, những cây táo mới vừa được Zen-lin-xki cắt tỉa và buộc bặm lại cẩn thận,
chỉ đợi nắng lên là bật lá. Cô Liền người Kỳ Anh lại ghé vào tai Bích Ngọc tấm
tắc “có ba người mà ở sướng thế, ở thế mới là ở chứ !”.
Trở vào phòng, mọi người đã ngửi thấy mùi thơm từ bếp bay
ra, một mùi thơm quyến rũ và kích thích dạ dày ghê ghớm. Bùi Khoái quay qua hỏi
Bích Ngọc và Liền :
- Các cô có nhận ra mùi thơm của món gì không ?
Hai cô gái Việt hít hà, đều thốt lên thơm quá nhưng lắc đầu
thú nhận không biết. Zen-lin-xki rất đắc ý thấy cảnh tượng ấy, cho rằng các vị
khách sẽ rất thích món ăn mà vợ mình đang làm nên hào hứng kể :
- Hôm nay chúng tôi đãi Giám đốc và các bạn đồng nghiệp
trong công ty “Mặt trời Quê hương” của chúng ta, các bạn là các khách quý nên vợ
và con gái tôi mới làm món này, gọi là món ra-dy. Tôi nhớ khi tôi còn bé, bố mẹ
tôi chỉ làm món này vào những ngày lễ khi bạn bè quây quần đông vui.
Nói đến đây Zen-lin-xki bụm tay quay về phía bếp gọi :
- A-gờ-nhét-xca, em có thể lên một chút để giới thiệu cho
các bạn Việt Nam món ra-dy của em không ?
Bùi Khoái không bỏ lỡ cơ hội trêu chòng Zen-lin-xki khi nói
với các bạn Việt Nam :
- Thấy chưa, anh ta có biết nấu ăn qué đâu, phải gọi vợ lên
nói đấy chứ !
Nghe chồng gọi, A-gờ-nhét-xca từ bếp đi lên và khi vỡ ra
câu chuyện, cô tươi cười :
- Đúng như Pi-o vừa giới thiệu, món này chúng tôi thường
làm vào lúc nhà có khách hay bạn bè quý. Các cô gái nhà quê Ba Lan như tôi đều
biết làm món này. Tôi cũng đang bày cho con gái, sau này có đi lấy chồng còn biết
làm cho nhà chồng. Nguyên liệu chính gồm các thứ rất đơn giản như thịt lợn xông
khói, thứ này Ba Lan nhiều lắm, nấm, dưa chuột, vụn bánh mỳ, tất cả đem cuộn
vào một miếng thịt bò đã lát mỏng rồi rán lên.
A-gờ-nhét-xca vừa nói vừa làm động tác băm thái cuốn, mọi
người thấy như có thể nhìn ngay được món ra-dy của cô. Rồi mắt liếc nhìn chồng
hóm hỉnh và tràn đầy yêu mến, A-gờ-nhét-xca nói tiếp :
- Có thể nhắm với bia nhưng thường thì Pi-o thích vốt-ca
hơn. Pi-o, anh có thể mời các bạn vào bàn đi, đã xong cả.
Vừa lúc ấy có tiếng chuông gọi, Zen-lin-xki mở cửa rồi dẫn
vào một người đàn bà phúc hậu, hình dáng gọn gàng chứ không to béo phốp pháp
như những phụ nữ Ba Lan đứng tuổi. Bà mặc quần bò nên đến khi đã cởi bỏ chiếc
áo ấm thẫm màu ra thì trông bà khỏe khoắn và có vẻ trẻ ra đến vài tuổi. Chủ nhà
vui mừng nói :
- Xin giới thiệu với các bạn Việt Nam, đây là bà Han-na,
người hàng xóm quý mến của chúng tôi. Thực ra bà là chủ tịch Hội đồng quận
chúng tôi đang sinh sống. Biết tin các bạn Việt Nam đến với chúng tôi, bà rất
vui, đã làm bánh kếp đem sang mời các bạn. Chúng tôi đã mời bà Han-na cùng ăn
cơm.
Bùi Khoái vồn vã ôm hôn bà Han-na trong khi chủ nhà nói tiếp
:
- Bà Han-Na có nhà gần chỗ chợ chúng mình bán hàng nhưng hiện
bỏ không vì người con duy nhất của bà đã sang Mỹ làm ăn. Bà thích về gần chúng
tôi cho có bạn, lại có vườn trồng rau và nuôi gà. Nếu công ty “Mặt trời Quê
hương” hoặc chính giám đốc Bu-kho-ai sau
này có thẻ định cư mà muốn mua nhà thì có thể nói chuyện với bà Han-na.
Bà Han-na tiếp lời :
- Chúng tôi rất vui mừng khi có các bạn Việt Nam đến làm ăn
sinh sống cùng với chúng tôi ở đây, luôn mong các bạn gặp nhiều may mắn và có
nhiều đóng góp cho sự phát triển của địa phương. Nếu chúng tôi có thể làm được
điều gì tốt cho các bạn thì các bạn cứ nêu ra, đừng ngại gì.
Bùi Khoái thay mặt cả nhóm cám ơn bà Han-Na. Về việc mua
nhà, Bùi Khoái thầm nghĩ bao giờ anh bạn Zen-lin-xki cũng đưa ra những gợi ý
xác đáng bởi vì Bùi Khoái thấy giá nhà ở Goóc-dốp không đắt nếu không nói là rất
rẻ, việc mua bán lại khá là dễ dàng, trong thâm tâm anh đã tự bảo khi nào đủ điều
kiện thì cũng chẳng ngần ngại gì mà không mua lấy một cái. Quay sang bà Han-na,
Bùi Khoái nói :
- Anh Zen-lin-xki có gợi ý tốt quá, khi chúng tôi gom đủ tiền
chắc sẽ phải tìm đến bà.
- Vâng, tôi ở đây một mình, đã rộng lắm rồi, ngôi nhà trên
phố thật chẳng để làm gì, nếu các bạn muốn mua tôi sẽ bán rẻ cho. Việc xin thẻ
định cư cũng không khó khăn lắm, chúng tôi sẽ đỡ một tay.
Chủ nhà mời mọi người ngồi vào bàn. A-gờ-nhét-xca bê lên
hai đĩa to, một đĩa xa-lát và một đĩa ra-dy thơm phức. Bữa ăn ngon lành và rất
vui vẻ. Món ra-dy của A-gờ-nhét-xca cùng với chai vốt-ca một lít đã làm mọc lên
trên bàn ăn ba, bốn cái mặt trời đỏ lựng, tất nhiên không ai nhận mình đã say,
kể cả Zen-lin-xki miệng luôn lè nhè một câu hát gì đó rồi đòi cô Liền phải đứng
lên hát một bài. Đàn bà con gái Hà Tĩnh có tiếng là mạnh bạo, bởi thế Liền đứng
lên nói rằng cô sẽ hát một bài hát về Hà Tĩnh. Liền chưa nói dứt lời thì Khiêm
đã cầm chén chạm với mọi người rồi hát rõ to : “Hà Tĩnh mình ơi trung ương gọi
lấy mì…”. Lối đùa cợt vô duyên đó làm cho cô Liền mất hứng ngồi xuống, mặt xịu
ra, chỉ khi A-gờ-nhét-xca hỏi cô có biết nấu ăn không thì Liền mới vui vẻ trở lại.
- Con gái Việt Nam chúng tôi ai mà chả biết nấu ăn.
- Món đặc sản các bạn đãi khách là món gì ?
- Món nem, cũng cuộn rồi đem rán lên, nhưng không phải như
ra-dy của chị đâu, khó nói quá !
Thấy vậy Bùi Khoái nói đỡ :
- Cả cô Liền, cả cô Ngọc đây đều làm món nem rất giỏi. Thế
này đi, lần sau đi Vác tôi sẽ tìm mua bánh đa nem về làm nem mời cả nhà Zen-lin-xki
và cả bà Chủ tịch Hội đồng Han-na nữa. Làm cả món phở, lâu mình cũng không được
ăn phở rồi, mọi người đồng ý không ?
Còn một chút rượu trong chai Bùi Khoái đem rót đều cho mấy
người đàn ông rồi dốc ngược chai lên.
- Bây giờ chúng mình uống hết chỗ này để cảm ơn anh chị Zen-lin-xki
và bà Han-na đã rất mến khách.
Zen-lin-xki uống hết chén rượu, nói :
- Cứ thong thả rồi tôi đưa các bạn về bằng xe của tôi, tôi
giữ hai cô gái ngồi với tôi trên ca-bin còn ba anh ngồi ở thùng xe.
Bùi Khoái cười khanh khách, chỉ vào Zen-lin-xki :
- Khôn thế !
Khoảng 1 năm sau bữa cơm trưa ở nhà Zen-lin-xki, Bùi Khoái
đã mua được ngôi nhà 3 tầng trong phố của bà Han-na, cầu thang gỗ đánh véc-ni mầu
nâu bóng loáng dẫn lên 4 phòng ngủ rộng rãi ở trên, mỗi phòng đều có cửa ra ban
công thoáng mát. Tầng dưới cùng là phòng khách, phòng ăn và nhà bếp. Ga-ra ô tô
ở bên ngoài được lợp sơ sài bằng những tấm tôn nhựa màu xanh, lá cây sồi to rụng
đầy trên mái. Bà Han-na để lại cho Bùi Khoái toàn bộ đồ dùng trong nhà, từ giường tủ đến nồi niêu bát đũa trong nhà bếp,
tất cả còn tốt nguyên. Điều quan trọng là ngôi nhà sát ngay mặt phố, chỉ ngăn
cách với vỉa hè bằng một hàng rào sắt thưa sơn đen, thật tiện lợi cho việc buôn
bán. Việc mua nhà và làm giấy tờ khế ước giữa Bùi Khoái và bà Han-na thuận lợi
đến không ngờ, nhiều lúc Bùi Khoái không tin mình có thể sở hữu một ngôi biệt
thự đẹp đẽ như thế, cứ như trong mơ. Ý định của Bùi Khoái mua nhà là để đón mẹ
con Thanh Thủy. Hiện thời anh bảo Bích Ngọc lên ở một mình một phòng trên tầng
ba, mình ở một phòng dưới tầng 2, những nơi còn lại để chứa hàng, đỡ hẳn được
khoản thuê kho. Đêm nằm lăn lộn trên chiếc giường 2 mét trải nệm trắng, ánh
sáng đèn đường lọt qua khung cửa sổ thành một vệt sáng dài, Bùi Khoái không ngủ
được lại nhớ đến những ngày chui lủi ở Tiệp trong căn phòng bé tí và hôi hám, cả
đêm phải nghe tiếng ho sù sụ và tiếng thở khò khè của ông cụ già tội nghiệp.
Bây giờ bên Tiệp thay đổi chế độ rồi, không biết ai trả tiền hưu cho ông già.
Cũng nhờ bà chủ tịch Han-na giúp đỡ, công ty “Mặt trời quê
hương” đã có được một khu đất rộng rãi nguyên là một cái bãi xe cũ ngay trung
tâm. Họ mua khung sắt dựng lên, lợp tôn nhựa trắng rồi che bạt chung quanh
thành 3 gian hàng, kể từ đấy không bày bán trên vỉa hè theo cái lối chợ cóc nữa.
Bùi Khoái nhìn 3 gian hàng lọt thỏm trong một khu đất rộng mới nẩy ra sáng kiến
đem nói cho mọi người :
- Ở đây buôn bán rất thoáng, mình lại được ưu ái cấp cho
khoảnh đất rộng, chi bằng chúng ta lập chợ ? Nghe nói chung quanh đây như ở Tiệp,
ở Min-xcơ đã có nhiều người Việt mình lập chợ lắm.
Cô Liền vội hỏi
:
- Lập chợ thì dễ, nhưng mà đã nói đến chợ là phải có kẻ mua
người bán. Người mua chắc có nhiều, nhưng lấy đâu ra người bán ở đây, chẳng lẽ
chỉ có 5 chúng mình với anh Zen-lin-xki ?
Bùi Khoái nói :
- Chuyện đơn giản, trước hết mình cứ làm mấy quầy rồi mời
những người quen biết về bán hàng. Thiếu gì người đang cần có chỗ buôn bán, riêng
ở Tiệp tôi có thể gọi được hàng chục.
Zen-lin-xki đợi mọi người nói hết rồi mới phát biểu ý kiến
của mình :
- Lập chợ không dễ như chị Liền nói, không đơn giản như anh
Khoái nói đâu. Rõ ràng chúng ta được Hội đồng quận và bà Chủ tịch Han-na giúp đỡ
nhiều nhưng tôi biết có những người không thích thế. Họ không thích chúng ta lập
chợ.
- Ai không thích ? Vì sao thế ?-Bùi Khoái hỏi.
- Bởi vì họ là bọn ma-phi-a ở đây. Buôn bán vỉa hè chúng nó
không chấp, nhưng lập chợ là đã phạm vào khu vực ảnh hưởng của chúng nó. Bọn
này kinh lắm, chúng quản các hoạt động về xăng dầu, về bến bãi trong đó có chợ,
cả các hoạt động cờ bạc, gái gú nữa. Bởi thế nếu muốn yên ổn lập chợ thì phải
tìm cách thỏa thuận với bọn này.
Thông tin của Zen-lin-xki làm cho cuộc trao đổi lắng xuống.
Yên lặng một lúc rồi Bùi Khoái đứng phắt dậy, kiên quyết :
- Khó thế chứ khó nữa chúng mình cũng nhất định làm. Điều
quan trọng nhất là chúng mình được Hội đồng quận ủng hộ. Bây giờ còn việc quan
hệ với bọn bến bãi thì giao cho Zen-lin-xki, chỉ cần tiền là thuyết phục được bọn
này. Zen-lin-xki đồng ý không ?
- Tôi đồng ý, việc đó cứ để tôi-Zen-lin-xki cả quyết.
Nói là làm, Bùi Khoái nghiễm nhiên trở thành anh chủ chợ. Nhắn
sang cho Đình Dũng vẫn đang ở Pra-ha nhờ tìm người, anh này giới thiệu được 4
thì có 3 từ tỉnh biên giới Ốt-xtra-va, còn 1 người là Long mới ở trong nước
sang Tiệp chưa được bao lâu. Ở trên Vác, Nguyễn Bách cũng giới thiệu về được 10
người, mở thêm 3 quầy bán quần áo, giầy dép. Một vài người Ba Lan thấy vui cũng
mang thịt cá, rau quả ra bán, mấy người Ác-mê-ni, Ru-ma-ni tìm đến Bùi Khoái
thuê chỗ bán hàng, chẳng mấy chốc ở Goóc-dốp đã hình thành một khu chợ tuy nhỏ
nhưng đông vui, họp từ sáng đến chiều muộn, các ngày thường người thưa thớt, chủ
yếu là các ông bà già rỗi việc đi dạo chơi kết hợp mua đồ ăn. Chợ nhộn nhịp hẳn
vào các ngày thứ bảy, chủ nhật, tạo ra một không khí phồn thịnh và náo nhiệt, người
lớn, trẻ con dắt díu nhau đi xem hàng, vui vẻ thử quần áo, mặc vừa đẹp là lấy
ngay chứ không thêm một bớt hai.
Long sang được Tiệp cũng là nhờ Đình Dũng thu xếp. Những
ngày đầu chưa có việc làm nên nhận lời trông nom một ông già 80 tuổi bị bệnh lẫn,
khi nghe Đình Dũng nói đến chợ ở Ba Lan thì Long bỏ cả gần tháng tiền công chạy
đi luôn. Bùi Khoái cho Long lấy hàng trước, trả lại vốn sau. Anh thường nghĩ
mình cũng đã được soái Nguyễn Bách giúp đỡ như vậy trong những ngày đầu, nay
giúp lại người chưa có vốn như Long là điều hết sức nên làm. Một lần đang cùng
nhau chăng cái bóng điện cho gian hàng mới, Long chợt hỏi Bùi Khoái :
- Anh có phải là soái ở đây không mà tốt thế ?
Bùi Khoái cười ha hả :
- Cậu thấy mình có vẻ soái lắm à ?
- Tại em nghe người ta nói các soái đều lắm tiền và luôn sẵn
lòng giúp đỡ bà con cộng đồng.
- Đúng, các soái là như thế, nhưng mình thì còn xơi mới tới.
Còn đang ngập nợ kia, soái cái gì ! À, nhân tiện tớ hỏi cậu, cậu làm thế nào mà
sang được Tiệp.
Long thật thà :
- Em thấy cũng đơn giản mà anh, toàn nhờ soái Dũng hết,
xong việc đưa tiền cho anh ấy. Anh Dũng bảo từ khi Tiệp Khắc biến thành 2 nước
là Séc và Xlô-vắc thì việc đi lại cũng dễ dàng nên mới giúp được em.
Bùi Khoái vốn đã có sẵn ý muốn đón vợ và con sang đoàn tụ
nhưng vẫn còn do dự vì các thứ thủ tục khó khăn, nay nghe câu chuyện của Long, anh
càng thấy phải thực hiện nhanh ý muốn này. Hôm ấy ngay sau khi tan chợ về nhà,
ngồi trên chiếc ghế xô-pha bọc nhung ấm áp trong phòng khách, Bùi Khoái nói với
Bích Ngọc :
- Anh nghe thằng Long nói bây giờ ở Tiệp việc đi lại đã trở
nên dễ dàng hơn. Chắc ở Ba Lan cũng thế, cho nên anh tính sẽ đón vợ con sang.
Bích Ngọc im lặng, lúi húi lấy ấm đi đun nước. Chiếc ấm
xa-mô-va là của cô Liền đem từ Min-xcơ tặng, vừa bật bếp lên một lát nước đã
sôi ùng ục, hơi phun lên phì phì. Bích Ngọc lấy gói chè Thái Nguyên ra pha cho
Bùi Khoái một ấm không quá đặc cũng không quá loãng, cô biết anh ta thích uống
như thế vào buổi tối mà không sợ mất ngủ. Ngồi xuống bên cạnh Bùi Khoái, Bích
Ngọc hỏi :
- Anh chị xa nhau cũng đến chục năm rồi nhỉ ?
- Kể từ năm 1983 anh đi đến giờ là đúng 11 năm. Nhanh thế đấy
! Con bé Thanh Thủy con gái anh đã bước sang tuổi thứ 11, nếu tính tuổi mụ thì
đã 12, thành con gái lớn rồi.
Bích Ngọc thở dài, cô không biết mình vừa buông ra một tiếng
thở thật não nề.
- Làm sao mà biết được 11 năm ấy ở nhà chị đã phải chịu đựng
như thế nào !
Nói xong rồi cô lặng lẽ đứng lên đi về phòng ngủ, bỏ mặc
Bùi Khoái ở lại một mình với ấm trà.
Mấy ngày sau, kết hợp việc về Vác lấy hàng, Bùi Khoái tìm đến
Nguyễn Bách đặt vấn đề :
- Tôi muốn nhờ em lo việc đón chị và cháu sang.
-
Vâng, việc đó nên làm quá. Thày tính khi nào ?
- Càng nhanh càng tốt. Nguyễn Bách có thể cho tôi biết chi
phí thế nào để tôi lo được không ?
- Có hai cách. Một là đi hợp pháp qua Nga, qua Tiệp thì rẻ
hơn nhưng sau đó sang Ba Lan lại rất khó khăn, nhiều khi còn
nguy hiểm, những ai may mắn chỉ mất một vài tuần là trót lọt, không may thì chẳng
biết thế nào. Hai là đi với giấy tờ hợp pháp thẳng từ Hà Nội sang Ba Lan, cái
này khó nhưng vẫn có thể làm được tuy có tốn kém hơn.
- Tôi đã nghe mấy người bạn nói chuyện đi từ Nga sang vất vả
và nguy hiểm nên em giúp tôi chọn cách
thứ hai. Cần bao nhiêu ?
- Ít nhất thày cũng phải chuẩn bị 20 ngàn đô.
- Tôi lo được.
- Thế thì thày ghi cho em họ tên, ngày tháng năm sinh, số
chứng minh thư, địa chỉ của chị và cháu.
Bẵng đi mấy tháng, vào một ngày mùa hè Bùi Khoái đang mải
bán hàng ở Goóc-dốp thì có điện thoại của soái Nguyễn Bách.
- A lô, có tin vui cho thày đây, ngày mai thày về Vac chuẩn
bị đón chị và cháu nhé, sáng ngày kia họ đến sân bay rồi.
Bùi Khoái vừa nhảy vừa hét toáng lên sung sướng. Khách mua
hàng chung quanh thấy lạ nhưng biết chắc anh ta đang tràn trề hạnh phúc, họ
nhìn anh chia sẻ và bao dung. Riêng có một người lặng lẽ buồn. Đó là Bích Ngọc.
Bùi Khoái vui quá nên không để ý thấy cô dọn hàng về sớm, mãi đến tối khuya khi
anh đang sắp ít đồ để hôm sau đi Vác thì Bích Ngọc mở cửa bước vào. Cô đứng tần
ngần nhìn anh, đôi mắt long lanh chứa chất ân tình và oán giận, Bùi Khoái thảng
thốt nhận ra một tấm lòng thánh thiện từ cái nhìn ấy. Nhìn nhau một lúc như thế
rồi Bích Ngọc đưa anh chiếc hộp đựng đồ trang sức nhỏ bằng nhung đỏ, bên trong
có một chiếc nhẫn gắn ngọc bích màu xanh hồ thủy.
- Mai anh lên Vác đón chị, em gửi biếu chị cái này.
- Sao phải gửi, để chị ấy về đây rồi em đưa trực tiếp được
không ?
- Anh cứ đưa ngay lúc đón ở sân bay cho người ta mừng.
- Được, thế thì đưa anh cầm.
Bùi Khoái bỏ cái hộp nhẫn vào túi trong khi Bích Ngọc vẫn đứng
dựa lưng vào cánh cửa, đến khi quay ra không còn thấy cô đứng đó nữa. Anh ta cứ
thế vô tình đóng cửa phòng rồi lên giường nằm, cố hình dung ra hình ảnh vợ con
sau 11 năm xa cách. Hôm sau, ngay khi đón vợ ra khỏi sân bay, Bùi Khoái đưa cho
Thanh hộp nhẫn, chỉ nói của một người bạn gửi tặng. Khi đưa vợ con trở về
Goóc-dốp, Bùi Khoái yên trí thế nào Bích Ngọc cũng ra đón và anh sẽ phải lựa lời
giới thiệu Bích Ngọc với Thanh sao cho ổn thỏa. Vừa bước chân xuống sân ga, đảo
mắt nhìn quanh chỉ thấy có một mình Zen-lin-xki, Bùi Khoái đã cảm thấy có điều
gì đó không bình thường. Đến lượt anh bạn Ba Lan vô tình, thông thống báo cho
Bùi Khoái :
- Bích Ngọc bỏ đi từ hôm kia, khi cùng tôi lên biên giới
bán hàng. Cô ấy nói sang Đức và không quay trở lại Ba Lan nữa.
Nghe Zen-lin-xki nói thế, Bùi Khoái bỗng thấy mình như vừa rơi
vào một khu vực không khí loãng.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét