Nhớ một lần tổ chức tuần văn hóa ở Campuchia

Nguyễn Văn Vụ
Nguyên Tham tán chính trị Đại sứ quán Việt Nam tại Campuchia

Nói đến ngoại  giao văn hóa tôi lại nhớ đến lần thứ nhất tổ chức Tuần văn hóa Việt Nam tại Campuchia năm 2006. Năm ấy Sứ quán đã báo cáo đề xuất với Lãnh đạo Bộ xin tổ chức “Tuần Văn hóa Việt Nam ở Campuchia”, một hoạt động mà trước đây chưa được ai đề xuất. Không ngờ ý kiến đề xuất đó được Bộ Ngoại giao nhanh chóng trả lời đồng ý để Sứ quán ta ở Campuchia phối hợp với bạn Campuchia và Bộ Văn hóa Thông tin Tuyên truyền nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch của Việt Nam tổ chức “Tuần Văn hóa Việt Nam ở Campuchia” và yêu cầu phải đảm an toàn, thành công tốt đẹp.

Nhận được ý kiến của Lãnh đạo Bộ, Sứ quán vừa mừng lại vừa lo, mừng vì đề xuất của Sứ quán được chấp thuận nhưng rất lo vì lần đầu tổ chức hoạt động văn hóa lớn, Sứ quán chưa có kinh nghiệm, chưa biết nên bắt đầu và kết thúc thế nào? nội dung, chương trình hoạt động ra sao, thời gian, địa điểm ở đâu và vấn đề quan ngại nhất là đảm bảo an ninh an toàn, vì ở Campuchia lực lượng chống đối Việt Nam không ít, nếu tổ chức không thành hoặc lỡ xẩy ra vấn đề gì thì hậu quả thật khó lường. Nhưng với quyết tâm cao, Đại sứ đã triệu tập cuộc họp giao ban giữa Sứ quán với các cơ quan đại diện xung quanh Sứ quán để trao đổi bàn biện pháp thực hiện, sau đó thành lập ban chuyên trách do Đại sứ trực tiếp chỉ đạo, gồm trưởng các bộ phận và trưởng cơ quan đại diện của Sứ quán, phân chia công việc cho từng bộ phận phụ trách từng vấn đề về : nội dung chương trình, an nình an toàn, lễ tân tiếp khách, hậu cần phương tiện đi lại…

Khi đó tôi làm công tác quan hệ và biết tiếng Khmer nên được Đại sứ giao làm đầu mối trực tiếp liên hệ làm việc với các bộ, ngành của Campuchia và liên hệ phối hợp với các Bộ ngành của ta triển khai thực hiện.  Một bản để án về tổ chức “Tuần Văn hóa Việt Nam ở Campuchia” được Sứ quán dự thảo báo cáo về Bộ Ngoại giao và Bộ Văn hóa Thông tin để xin ý kiến chỉ đạo, trong đó bao gồm đẩy đủ các vấn đề về : thời gian, địa điểm, nội dung chương trình, kế hoạch đảm bảo an ninh, hậu cần lễ tân, phương tiện đi lại, những vấn đề liên quan đến thủ tục ngoại giao v.v…sau đó nhận được ý kiến của Bộ Ngoại giao cho biết nhà đồng ý và Bộ Văn hóa-Thông tin giao cho Sở Văn hóa-Thông tin thành phố Hồ Chí Minh cử đoàn nghệ thuật tạp kỹ sang tham gia hoạt động biểu diễn ở Phnôm Pênh, ngoài biểu diễn nghệ thuật còn có chương trình chiếu phim Việt Nam và triển lãm tranh hội họa, thế là Sứ quán phải khẩn trương làm việc với phía bạn Campuchia, để kịp tổ chức thực hiện vào dịp Quốc khánh Campuchia 9/11/2006.

Làm việc với các bộ ngành của Campuchia, bạn rất hoan nghênh và nhiệt tình ủng hộ, nhất là Bộ Văn hóa Nghê thuật Campuchia là đơn vị chủ quản, chúng tôi nhận được sự hợp tác rất chặt chẽ và nhiệt tình trong mọi công việc từ phối hợp chuần bị nội dung, chương trình hoạt động, địa điểm tổ chức cũng như công tác đảm bảo an ninh, hậu cần các mặt, có những việc chúng tôi phải trao đổi nhiều lần mới thống nhất được, như địa điểm biểu diễn nghệ thuật ở đâu? ban đầu bạn định chọn địa điểm biểu diễn ngoài trời, nhưng lo ngại không đảm bảo an ninh nên cuối cùng ta và bạn thống nhất lấy Nhà hát quốc gia Chak-tu-muc ở ngay cạnh Hoàng cung làm địa điểm khai mạc và biểu diễn nghệ thuật, là nơi vừa sang trọng vừa đảm bảo an ninh. Về điềm chiếu phim, trước đây ở Phnôm Pênh có một số rạp chiếu phim nay đã cho tư nhân thuê hoạt động kinh doanh nên muốn sử dụng phải thương lượng thuê lại, nhưng Bộ Văn hóa Nghệ thuật Campuchia can thiệp tìm được một rạp chiếu phim khá khang trang ngay trên đại lộ Si-ha-núc, chúng tôi còn làm việc với Bộ Nội vụ, Tổng cục cảnh sát quốc gia, Công an thành phố Phnôm Pênh để có phương án đảm bảo an ninh an toàn trong thời gian diễn ra tuần văn hóa Việt Nam ở Campuchia, làm việc với Bộ Ngoại giao Campuchia và các đơn vị liên quan để lo thủ tục qua biên giới cho đoàn nghệ thuật được đem theo đạo cụ và phương tiện biểu diễn vào Campuchia. Bộ Văn hóa-Thông tin và Sở Văn hóa Thông tin thành phố Hồ Chí Minh đã cử đoàn sang phối hợp cùng Sứ quán làm việc với bạn thống nhất lần cuối trước khi đoàn nghệ thuật Việt Nam đến Campuchia. Trong buổi làm việc giữa Sứ quán với đoàn trong nước sang có một chi tiết khá thú vị là sau khi đã thống nhất toàn bộ về nội dung chương trình hoạt động, đại diện Bộ Văn hóa-Thông tin phát biểu thay mặt lãnh đạo Bộ cám ơn Sứ quan đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Văn hóa-Thông tin các cơ quan hữu quan trong nước và tin tưởng rằng việc tổ chức “Tuần Văn hóa Việt Nam tại Campuchia” lần thứ nhất sẽ thành công tốt đẹp. Đại sứ Nguyễn Chiến Thắng bảy tỏ cám ơn Lãnh đạo các cấp đã quan tâm tạo điều kiện giúp đỡ Sứ quán thực hiện nhiệm vụ chính trị quan trọng này và nói : thật không ngờ đây là lần đầu tiên từ bao nhiêu năm ta mới tổ chức một hoạt động giao lưu văn hóa giữa hai nước láng giềng thân thiết. Đúng lịch trình, đoàn nghệ thuật tạp kỹ thành phố Hồ Chí Minh cử đoàn 40 người gồm các nghệ sỹ chọn lọc từ các đoàn nghệ thuật lớn ở thành phố Hồ Chí Minh tiêu biểu cho các môn nghệ thuật : ca múa, xiếc ảo thuật, biểu diễn thời trang với các nghệ sỹ nổi tiếng như gia đình nghệ sỹ múa Thanh Hùng… ca sỹ Thanh Thúy đoàn nghệ thuật Quân khu 7 và các nghệ sỹ nhà hát ca múa nhạc thành phố Hồ Chí Minh. Đoàn đại biểu Bộ Văn hóa-Thông tin do Bộ trưởng Hoàng Tuấn Anh dẫn đầu từ Hà Nội sang dự lễ khai mạc.

Đêm khai mạc diễn ra trong bầu không khí nồng nhiệt tại Nhà hát quốc gia Chak-tu-múc ở Phnôm Pênh, phía Campuchia có Sam dach Hêng Som Rin, Chủ tịch danh dự Đảng Nhân dân Campuchia, Chủ tịch Quốc hội Campuchia cùng nhiều vị lãnh đạo cao cấp khác đến dự. Đọc diễn văn khai mạc, Bộ trưởng Bộ Văn hóa-Thông tin Hoàng Tuấn Anh bày tỏ vui mừng trước sự kiện “Tuần Văn hóa Việt Nam” được tổ chức lần đầu tiên ở Campuchia, cám ơn các vị Lãnh đạo và nhân dân Campuchia đã ủng hộ và tạo điều kiện thuận lợi để có thể tổ chức được hoạt động giao lưu văn hóa có ý nghĩa sâu sắc này, mong rằng sau hoạt động này, hàng năm hai nước có thể tổ chức tuần văn hóa của nhau luân phiên ở mỗi nước. Phát biểu tại lễ khai mạc Sam dach Hêng Som Rin xúc động nói : Tuần văn hóa Việt Nam ở Campuchia khai mạc hôm nay sẽ mở đầu cho các hoạt động giao lưu văn hóa tiếp theo giữa hai nước, bởi các hoạt động giao lưu này giúp cho nhân dân hai nước hiểu biết về văn hóa của nhau hơn. Campuchia và Việt Nam đã từng giúp đỡ nhau trong nhưng lúc khó khăn hoạn nạn, nhân dân Campuchia không bao giờ quên công ơn của Đảng, Chính phủ, quân đội, chuyên gia và đặc biệt là cám ơn các bà mẹ ông bố Việt Nam có con em hy sinh trên đất Campuchia cứu nhân dân Campuchia thoát khỏi thảm họa diệt chủng, tin tưởng rằng thông qua các hoạt động giao lưu văn hóa này tình đoàn kết hữu nghị giữa nhân dân hai nước ngày càng gắn bó dài lâu.

Sau diễn văn khai mạc của lãnh đạo hai nước là chương trình nghệ thuật tạp kỹ do các nghệ sỹ đoàn nghệ thuật thành phố Hồ Chí Minh và các nghệ sỹ Bộ Văn hóa Nghệ thuật Campuchia biểu diễn, mỗi tiết mục kết thúc là cả hội trường vang lên đợt vỗ tay kéo dài không ngớt, các tiết mục ca múa nhạc, biểu diễn nghệ thuật đan xen giữa Việt Nam và Campuchia làm cho đêm biểu diễn càng thêm sinh động. Hội trường nhà hát Chak-tu-muc có sức  chứa hơn nghìn người mà không còn chỗ, những người vào sau đều ngồi sàn và đứng chật ních cả lối đi, khi màn hát kết thúc trên sân khấu với bài hát “Việt Nam-Campuchia tay cầm tay đoàn kết” và bài “ như có Bác Hồ trong ngày vui đại thắng” thì cả hội trường đều đứng lên vỗ tay cùng hát theo kéo dài hồi lâu mới dứt, mọi người ra về còn nuối tiếc hỏi nhau ngày mai có còn biểu diễn không. Sau đêm khai mạc, đoàn nghệ thuật còn biểu diễn một đêm cho khách ngoại giao và Campuchia và dành riêng một đêm phục vụ bà con Việt kiều, đồng thời tổ chức hai tối chiếu phim Việt Nam bộ phim chuyện của Pao được dịch và lồng tiếng Khmer rất tốt, khán giả xem khen phim Việt Nam rất hay, có nội dung và nét văn hóa giống Campuchia. Chương trình triển lãm tranh hội họa của các nghệ sỹ Việt Nam cũng được các bạn Campuchia rất quan tâm.

Tuần Văn hóa Việt Nam tại Campuchia thành công tốt đẹp, diễn ra đúng kế hoạch đảm bảo an toàn tuyệt đối, để lại ấn tượng rất tốt trong lòng người dân Campuchia và những người tham gia tổ chức hoạt động, đặc biệt là để lại bài học kinh nghiệm về công tác tổ chức thực hiện, làm cơ sở cho các đợt hoạt động tiếp theo. Thành công lớn nhất là sau hoạt động này Bộ Văn Hóa-Thông tin Việt Nam và Bộ Văn hóa Nghệ thuật Campuchia đã thống nhất đưa vào chương trình hợp tác văn hóa hai Bộ nội dung : hàng năm tổ chức tuần văn hóa của nhau luân phiên ở mỗi nước. Rất mừng là từ đó đến nay chương trình được duy trì thường xuyên hàng năm ở mỗi nước. cùng với các cuộc giao lưu văn hóa giữa nhân dân các tỉnh có chung biên giới, góp phần tích cực vào việc tăng cường quan hệ hữu nghị đoàn kết giữa nhân dân hai nước.

Ngày nay cứ mỗi khi nghe tin tổ chức tuần văn hóa ở mỗi nước làm tôi nhớ lại lần đầu tổ chức Tuần văn hóa Việt Nam ở Campuchia và những kết quả hợp tác văn hóa giữa hai nước đã đạt được, trong lòng lại thấy vui vui và tự hào rằng trong những thành công đó có sự đóng góp nhỏ bé của Sứ quán, đó cũng là thực hiện nhiệm vụ ngoại giao văn hóa của cơ quan đại diện ở nước ngoài. Và tôi tin tưởng rằng các hoạt động văn hóa sẽ mãi là cầu nối tình hữu nghị bền chặt giữa nhân dân hai nước Việt Nam-Campuchia./.