Mạnh Quân
Đã gần 9 tháng kể từ khi ông Đinh La
Thăng được Quốc hội phê chuẩn là Bộ trưởng Giao thông vận tải. Sau những
tuyên bố mạnh mẽ đầu tiên của ông tại Quốc hội và một loạt tuyên ngôn
và các hoạt động điều hành của ông trên cương vị người đứng đầu ngành
giao thông, cũng đã đủ thời gian để dư luận có những đánh giá đầy đủ hơn
về trình độ, năng lực và cả phẩm chất của vị bộ trưởng này.
Ai cũng hiểu, hệ thống giao thông, vận
tải có ý nghĩa quan trọng đặc biệt đến thế nào trong việc phát triển
kinh tế, đến đời sống dân sinh. Trong nhiều năm qua, sự yếu kém, lạc hậu
của hệ thống đó, tình trạng quá tải, tắc nghẽn giao thông thường xuyên
ở cả đường bộ, đường sắt…đã gây cản trở biết bao nhiêu cho sự phát
triển của nền kinh tế, gây khó khăn biết bao nhiêu cho việc đi lại của
người dân. Chính vì thế, ngành giao thông hơn lúc nào hết, cần một người
lãnh đạo có tầm nhìn, hiểu biết, có tài năng và tâm huyết để chỉ đạo,
điều hành, tổ chức lại hệ thống yếu kém đó, một cách toàn diện.
Đáp lại sự kỳ vọng đó của đa số dân
chúng, của cộng đồng doanh nghiệp, trong thời gian đầu, sự xuất hiện của
ông Đinh La Thăng-nguyên là chủ tịch hội đồng thành viên Tập đoàn Dầu
khí Quốc gia (PVN), với những tuyên bố, hành động ban đầu khá mạnh mẽ và
rõ ràng, dư luận đã tưởng rằng, đây chính là một người lãnh đạo cần
phải có trên chiếc ghế bộ trưởng Giao thông vận tải.
Ngay trong ngày được Quốc hội phê chuẩn
làm Bộ trưởng GTVT, ông Thăng tuyên bố: “Bộ trưởng là tư lệnh lĩnh vực
ngành, phải cho tôi toàn quyền. Tư lệnh ra chiến trường phải được toàn
quyền quyết định chiến đấu, tiến hay lùi, nếu chờ xin phép thủ trưởng ở
nhà thì sẽ lỡ cơ hội”. Ông cũng nói rõ, phương hướng, kế hoạch hành động
của mình với báo giới: “ Bộ Giao thông sẽ tập trung giải quyết
3 khâu đột phá chiến lược. Thứ nhất là đầu tư xây dựng hạ tầng giao
thông, thứ hai là tình trạng tai nạn giao thông, thứ ba là ùn tắc giao
thông. Tôi sẽ thực hiện quyết liệt 3 vấn đề trên”.
Một hành động khác đáng chú ý của Bộ
trưởng Đinh La Thăng sau 2 tháng nhậm chức là khi đi kiểm tra công trình
nhà ga sân bay quốc tế Đà Nẵng, ông đã chỉ đạo thay chức vụ Trưởng ban
quản lý dự án dự án xây dựng nhà ga này. Tiến độ công việc tại dự án này
sau đó tiến triển rõ rệt.
Với những sự khởi đầu như vậy, Bộ trưởng
Đinh La Thăng đã nhận được những đánh giá tích cực từ dư luận, báo chí.
Người ta đã tưởng rằng, đây chính là vị bộ trưởng mà ngành giao thông
cần có trong thời điểm hiện nay. Trong thời điểm ấy, chỉ có một điểm khá
lợn cợn khi người ta đánh giá về Bộ trưởng Thăng là tại kỳ họp Quốc
hội, ông có đề nghị Quốc hội dành 40.000 tỷ đồng tổng thu vượt dự toán
từ nguồn dầu thô quốc gia để dành hết cho Bộ GTVT sử dụng. Đây là một đề
nghị bất ngờ do tính phi lý, cục bộ của người đề xuất.
Nhưng với một loạt hoạt động chỉ đạo,
điều hành trực tiếp của ông Đinh La Thăng trong những tháng gần đây đang
khiến cho dư luận từ ủng hộ chuyển sang nghi ngờ về năng lực, tầm hiểu
biết, phẩm chất thực sự của người đứng đầu ngành giao thông.
Một trong những điểm người ta dễ đặt
câu hỏi nhất là trình độ hiểu biết pháp luật của Bộ trưởng Đinh La
Thăng. Một thành viên Chính phủ, đứng đầu một lĩnh vực quan trọng , có
tầm ảnh hưởng lớn đến quốc kế, dân sinh không thể không hiểu rõ hệ
thống, quy định chính sách, pháp luật. Nhưng với nhiều quyết định, chủ
trương của ông Đinh La Thăng, người ta không thể không nghi ngờ về sự
hiểu biết của ông trong vấn đề này. Ngay từ khi Công văn số
6630/BGTVT-TCCB do ông ký ngày 17-10-2011. Trong đó quy định: “các
đồng chí lãnh đạo thuộc diện bộ quản lý từ cấp vụ và tương đương trở lên
không chơi gôn, không tổ chức hoặc tham gia các giải gôn”. Theo Lê
Hồng Sơn, cục trưởng cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật, Bộ Tư
pháp, đây là văn bản có nội dung “sai thẩm quyền, vi phạm quyền cán bộ
công chức”.
Một ví dụ khác rõ hơn, ngày 16.3.2012, Bộ trưởng Đinh La Thăng ký ban hành ban
hành công văn số 1782 yêu cầu dừng ngay việc nghiệm thu, cấp giấy chứng
nhận chất lượng an toàn kỹ thuật đối với xe cơ giới cải tạo. Công văn
có hiệu lực ngay ngày ký . Theo nhiều chuyên gia pháp luật, công văn
trên có nhiều điểm sai như: không phải là văn bản quy phạm pháp luật (vì
không phải thông tư hoặc thông tư liên tịch hay chỉ thị, quyết định)
nhưng yêu cầu dừng thực hiện một văn bản có tính quy phạm pháp luật (
Quyết định số 15/2005/QĐ-BGTVT năm 2005 của bộ trưởng GTVT). Hơn nữa,
lại yêu cầu các đơn vị trực thuộc ngành thực hiện ngược lại nội dung
trên, thực hiện ngay rồi mới soạn thảo quyết định thay thế quyết định
cũ. Điều này cho thấy, ông Đinh La Thăng thiếu sự hiểu biết về pháp
luật mặc dù đây là một kiến thức rất đơn giản mà một cán bộ nhà nước cần
phải nắm bắt.
Để thực hiện kế hoạch hành động mang
tính “đột phá” cho ngành GTVT-giảm ùn tắc giao thông, Bộ trưởng Đinh La
Thăng đã có những chủ trương và có nhiều chỉ đạo trực tiếp nhưng cho đến
nay, những hoạt động này cũng khiến không ít người dân, tổ chức nghi
ngờ, mất lòng tin vào các hành động đó. Cụ thể như việc đổi giờ học, giờ
làm ở thành phố Hà Nội, chỉ trong một thời gian ngắn đã chứng minh
không đem lại hiệu quả. Hay mới đây, việc đề xuất thu thuế hạn chế
phương tiện giao thông cũng gây bức xúc lớn không chỉ trong dư luận mà
cả các chuyên gia, cán bộ có uy tín của ngành giao thông. Nhiều người
đánh giá đây là chủ trương bất hợp lý, không khoa học, làm tăng thêm chi
phí vận tải, giảm sức cạnh tranh của các doanh nghiệp vận tải Việt Nam.
Chính vì điều này, mới đây, Chính phủ đã yêu cầu Bộ Giao thông Vận tải
và Bộ Tài chính nghiên cứu, xem xét lại chủ trương này để trình vào một
thời điểm khác.
Nhưng hết chủ trương trên thì Bộ trưởng
Giao thông lại đề ra sáng kiến thu tiền của dân qua “Quỹ tham gia giao
thông”-một dạng quỹ có thể coi như quỹ chết- đóng hụi, để dễ thu tiền
của người tham gia giao thông khi có vi phạm.
Việc tập trung các giải pháp để giảm tai
nạn, ùn tắc giao thông là đúng đắn nhưng nó cần phải bằng các giải pháp
thực sự khoa học, có nghiên cứu, tính toán đầy đủ và có tính giải trình
cao. Nhưng với tất cả những giải pháp do Bộ GTVT đề xuất như vừa rồi
trong đó có những biện pháp, giải pháp có dấu ấn cá nhân của Bộ trưởng
Đinh La Thăng nó cho thấy chưa đem lại hiệu quả, chưa tạo được sự ủng hộ
từ dư luận, từ nhiều cơ quan, các chuyên gia trong lĩnh vực này. Thậm
chí, trong nhiều thời điểm, các giải pháp đó bị đánh giá tiêu cực, khó
có thể triển khai do những sự bất hợp lý, thiếu những cơ sở khoa học,
thực tế về giao thông đường bộ và không được lòng dân.
Người ta đang lo ngại, với những chính
sách mới của ngành GTVT, ngành công nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô Việt
Nam mới bắt đầu hình thành một chút, ngành vận tải…đang đi vào ngõ
cụt. Các hoạt động sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu ô tô như đang dần đông
cứng lại. Theo số liệu của bộ Tài chính thì chỉ trong quý 1 2012, số thu
thuế nk ô tô nguyên chiếc giảm trên 4000 tỷ đồng-một số tiền đủ xây
dựng gần 20 cái cầu vượt lắp ghép dạng nhẹ đang phát huy hiệu quả chống
ùn tắc tại Hà Nội-và nên nhớ-mới chỉ trong 1 quý.
Những bức ảnh mới đây đăng trên các báo
về minh họa cho tình trạng ùn tắc giao thông cho thấy, có nhiều con
đường lớn ở một số thành phố, phần đường dành cho ô tô vắng hoe trong
khi phần đường dành cho xe máy chật cứng như nêm, kéo dài hàng cây số.
Phải chăng, nó đang phản ánh cho sự lệch lạc của chính sách ?
Trong bối cảnh dư luận thất vọng với
những đề xuất, giải pháp mới về chống ùn tắc giao thông thì việc mới
đây, Bộ trưởng Đinh La Thăng lại có đề xuất dành hơn 10.000 tỷ đồng để
đầu tư cho hệ thống văn phòng, trụ sở làm việc của Bộ GTVT càng khiến
hình ảnh tốt đẹp mà vị Bộ trưởng này gây dựng được trong mấy ngày đầu
biến mất trong cách nhìn của những người ủng hộ, có lẽ còn rất ít ỏi của
ông. Trong bối cảnh kinh tế còn khó khăn, chính Bộ trưởng GTVT còn phải
nghĩ nhiều cách để thu thật nhiều tiền của dân qua việc đề xuất thu
nhiều loại phí giao thông đường bộ như phí hạn chế phương tiện rồi “quỹ
tham gia giao thông”…để có tiền đầu tư, thì việc đề xuất dành hơn 10.000
tỷ đồng trên để xây dựng trụ sở làm việc cho thấy cách xử lý, tầm nhìn
của một vị bộ trưởng như vậy là rất có vấn đề. Hơn nữa, trong khi các bộ
khác: Kế hoạch, Tài chính…bắt đầu thực hiện chủ trương cắt giảm đầu tư
công mà Chính phủ yêu cầu thì việc lãnh đạo Bộ GTVT lại đề xuất đầu tư
cả chục ngàn tỷ đồng cho trụ sở như vậy, thật là điều bất bình thường.
Đáng nói hơn nữa, là Bộ trưởng GTVT còn
đề xuất vay vốn ODA để xây trụ sở lại càng phản cảm vì vốn ODA là vốn
vay, cuối cùng cũng phải trả bằng những đồng tiền thuế do dân, doanh
nghiệp đóng góp vào ngân sách và nó chỉ nên sử dụng, đầu tư cho những
công trình, dự án cấp bách cho phát triển kinh tế-xã hội chứ không phải
để làm nhà làm việc cho ngành giao thông.
Nhưng giao thông cũng không chỉ có
chuyện ùn tắc, tai nạn. Người ta cũng chưa thấy vai trò của Bộ trưởng
Đinh La Thăng trong việc xử lý nhiều vấn đề quan trọng khác của ngành
này. Như tình trạng làm ăn thua lỗ, bết bát của nhiều doanh nghiệp lớn
trong ngành giao thông: tập đoàn Công nghiệp Tàu thủy Việt Nam
(Vinashin), tổng công ty Hàng hải Việt Nam (Vinalines)…Trong khi
Vinalines đang làm ăn thua lỗ hàng ngàn tỷ, hàng chục tàu cũ lạc hậu…thì
việc quy hoạch, tiếp tục dành cả 100.000 tỷ đồng đầu tư cho doanh
nghiệp này liệu có phải là giải pháp đúng đắn ?. Hay trong lĩnh vực hàng
không, trong khi cần phải xây dựng một môi trường cạnh tranh thì việc
cho phép Vietnam Airlines thâu tóm, chiếm cổ phần chi phối trong hãng
hàng không Jestar Paciffic để độc quyền khoảng 90% thị trường hàng không
trong nước có đúng đắn ?. Sự yếu kém, lạc hậu của hệ thống giao thông
đường sắt, chưa thấy có những đổi mới đáng kể nào từ khi Bộ trưởng Đinh
La Thăng lên nắm quyền.
Một câu chuyện liên quan đến tính trung
thực của Bộ trưởng. Trong khi Chánh văn phòng Bộ Giao thông Vận tải
khẳng định xe Land Cruiser chở Bộ trưởng Đinh La Thăng đã bị một ôtô
khác đâm trong chuyến công tác tại Ninh Bình, thì ông Thăng phủ nhận sự
việc đó: “Không có chuyện ai bị tai nạn nào hết. Tôi khẳng định là không
có chuyện đó”. Người ta tất nhiên có quyền đặt câu hỏi nghi vấn về lời
thanh minh của Bộ trưởng bởi ba nhẽ: báo chí trưng ra hình ảnh ô tô của
ông bị đâm; chánh văn phòng là người phát ngôn của bộ nên lời của ông
mang tính chính thức của tổ chức; không một báo nào đăng tin bộ trưởng
đâm đã phải cải chính, nếu họ đưa tin không đúng.
Cơ sở hạ tầng đang là 1 trong 3 nút thắt
để Việt Nam phát triển. Giải quyết nó không phải là những tuyên bố ngẫu
hứng, những văn bản tuỳ tiện. Hơn lúc nào hết, ngành giao thông cần một
bộ trưởng có phẩm chất của một nhà chính trị và nhà kỹ trị, có cái nhìn
dài hạn, bao quát và ý thức được những tuyên bố và chính sách của mình
đối với sự phát triển của đất nước.
Nhìn toàn diện tất cả các vấn đề như vậy
để thấy, mặc dù ngành GTVT đang rất cần phải có một Bộ trưởng giỏi
giang, quyết đoán, có tâm, có tầm nhưng cho đến giờ này, với lựa chọn là
Bộ trưởng Đinh La Thăng, đã là một sai lầm. Cũng có thể nói, BT Đinh La
Thăng có một số phẩm chất tốt: quyết đoán, nhanh nhẹn, dám làm…nhưng ở
cương vị một chính khách, một bộ trưởng có lẽ phải cần nhiều hơn thế:
tầm hiểu biết, cách làm bài bản, khoa học-những điều người ta chưa thấy
có ở ông mà người ta chỉ thấy rõ hơn đó là sự nóng vội và nông nổi.
Thường vụ Quốc hội mới rồi họp cũng đã
có bàn đến việc bỏ phiếu tín nhiệm với cấp bộ trưởng trở lên. Việc này
nếu làm được, sẽ giúp Quốc hội đánh giá, nhìn nhận lại những chức danh
đã phê chuẩn-để có những vị trí nào chưa phù hợp, có thể điều chỉnh lại,
có thể, bước đầu là rất nên với vị trí BT bộ giao thông ?
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét